Skip to content
Иако зголемувањето на бројот на медиуми би можело да значи повеќе гласови и поголем плурализам, во реалноста тоа често води кон зголемена цензура, самоцензура и политичко-деловен притисок врз редакциите.
Случајот од Албанија: сторија што никогаш не беше објавена
Новинарот Јетмир Олдаши и неговиот тим од телевизијата „Визион Плус“ од Албанија се соочиле со одбивање на емитување на нивна истражувачка приказна за смртта на малолетник, Ардит Ѓоклај, на депонија управувана од општината Тирана и приватна компанија. Причината: потенцијален судир на интереси помеѓу медиумскиот сопственик Генц Дулаку и инволвираните деловни структури.
„Не добивме официјално објаснување, но стана јасно дека станува збор за деловна поврзаност“, вели Олдаши, кој подоцна ја објави сторијата преку социјални мрежи.
Иако сопственикот Дулаку ги отфрли обвинувањата, вакви случаи, според Здружението на новинари на Албанија, се сè почести и укажуваат на тесна врска меѓу медиумските куќи, деловниот сектор и политичките елити.
Косово: влијанието на моќни семејства
Во Косово, сопственоста на клучни телевизии е во рацете на бизнисмени како Деволи, Тафа, Дерњани и Љука, кои имаат директно влијание врз уредничката политика, според анонимни извори вработени во медиумите. Џемаил Реџа од Здружението на новинари на Косово предупредува:
„Новинарите се соочуваат со избор – да се прилагодат или да си заминат.“
Оваа динамика создава атмосфера во која чувствителни теми често остануваат необработени или се третираат селективно.
Србија: медиуми во сенка на политиката
Во Србија, медиумската сцена е длабоко испреплетена со државната власт и олигарсите. Познати телевизиски станици како „Пинк“ и „Хепи“ се во сопственост на бизнисмени блиски до власта. Јелена Петковиќ од Здружението на новинари на Србија нагласува дека медиумите се трансформирани во алатки за пропаганда, а транспарентноста околу сопственоста е минимална.
„Голем дел од медиумските содржини се резултат на политички нарачки, а новинарите ретко имаат автономија“, вели таа.
„Хепи ТВ“, пак, негираше било какво влијание врз уредувањето и истакна дека нивната политика се води според новинарската етика и јавниот интерес.
Европски гласови за тревога
Рикардо Гутиерез, генерален секретар на Европската федерација на новинари, изразува сериозна загриженост:
„Уредничката независност мора да биде загарантирана, дури и од сопствениците на медиумите. Кога тоа не се почитува, се губи суштината на слободното новинарство.“
Тој истакнува дека олигархизацијата на медиумите води до тивка криза на слободата на изразување и го попречува јавниот дијалог.
Заклучок
Растечкото влијание на олигарсите врз медиумскиот сектор низ Балканот претставува сериозна закана за транспарентноста, одговорноста и квалитетното новинарство. Цензурата, било директна или преку суптилна самоцензура, го нарушува јавниот интерес и ја гаси демократската улога на медиумите. Без системски реформи, поголема транспарентност и поддршка за независното новинарство, балканските медиуми ризикуваат да станат уште една алатка во рацете на моќните – наместо чувари на вистината.
