Skip to content
Републиканскиот стратег кој го предводеше политичкото воскресение на Доналд Трамп во 2024 година ѝ помага на главната албанска опозициска партија да се врати на власт, пишува Политико.
Советникот на кампањата на Трамп и републикански изборен гуру, Крис Лачивита, сега ја поддржува конзервативната Демократска партија на Албанија, чиј лидер Сали Бериша, по обвиненијата за корупција, се надева на сопствен политички камбек на националните избори во недела, каде што има многу влогови.
Поддржан од Лачивита, Бериша се обидува да го отстрани Еди Рама, сликарот кој стана социјалист, тешкаш, кој ја држи Албанија „под контрола“ повеќе од две децении, прво како градоначалник на Тирана, а потоа како премиер.
Победата на Сали Бериша би значела крај на 12-годишното владеење на социјалистот Еди Рама, за кое меѓународните набљудувачи рекоа дека е обележано со растечкото преземање на државата од страна на една партија.
Но, тоа би значело и доаѓање на политичка сила отворено усогласена со агендата на Доналд Трамп во регион кој долго време се сметаше за стратешки ранлив на влијанието на Русија и Кина.
„Во текот на изминатите две години, Крис Лачивита им советуваше на две важни политички личности во две различни земји, Доналд Трамп и Сали Бериша“, изјави портпаролот на Демократската партија, Алфред Лела, за Политико.
Според Лела, двајцата имаат „впечатливо слични профили. Тие биле прогонувани од страна на естаблишментот – и домашно и меѓународно – цел на правосудните системи на нивните земји и биле претставени како опасни аутсајдери што треба да се отстранат од политиката по секоја цена“.
На еден настан претходно оваа година, Лачивита рече: „Со успешна демократија и вистинско пријателство со Америка, можеме повторно да ја направиме Албанија голема“, давајќи им палец на публиката. Политико му постави на ЛаЧивита низа прашања за неговата работа во Албанија за Бериша, но немаше одговор.
Бериша, кој сега има 80 години, се смета за татко на албанската демократија поради неговата улога во протестното движење со кое беше соборен последниот комунистички режим во Европа во 1992 година, и поради тоа што стана првиот демократски избран претседател на земјата.
Сепак, администрацијата на Џо Бајден го обвини во 2021 година за наводна корупција, предизвикувајќи тригодишен хаос во Албанската демократска партија, за време на кој Бериша беше исклучен од парламентарната група и на крајот ставен во домашен притвор во исчекување на истрага за корупција – пред судот конечно да му ја врати контролата врз партијата во 2024 година.
Иако анкетите покажуваат дека владејачката Социјалистичка партија би можела да освои околу 48 проценти од гласовите, при што демократите заостануваат со најмалку 10 процентни поени, воведувањето на гласањето на дијаспората за прв пат и ниската веродостојност на анкетите би можеле да доведат до изненадувања. Партијата што ќе го освои парламентарното мнозинство формира нова влада и избира премиер.
Ова би претставувало зачудувачки политички камбек за Бериша, човек кој некое време изгледаше политички мртов и заборавен.
Американската црна листа
До 2021 година, Бериша беше претседател, отслужи два мандата како премиер и во голема мера се пензионираше, овозможувајќи ѝ на новата генерација да ја води Демократската партија.
Потоа дојде шокот од страна: САД го прогласија него, заедно со неговата ќерка и син, за персона нон грата, а тогашниот државен секретар Ентони Блинкен ја наведе „значајната корупција“ како причина зошто им беше забранет влезот во земјата.
Администрацијата на Бајден објави дека Бериша бил вмешан во „несоодветно користење на јавни средства и попречување на јавните процеси за сопствена корист и за збогатување на неговите политички сојузници и членови на семејството на сметка на довербата на албанскиот народ во нивните владини институции и јавни службеници“.
„Г-дин Бериша бараше факти и докази, како и неколку американски конгресмени, но секретарот Блинкен никогаш не даде никакви докази“, рече Лела, кога беше прашана за оваа одлука.
Албанија е исклучително проамериканска земја, а ставањето на историскиот лидер на главната опозициска група на црната листа од страна на САД е речиси како политичка смртна пресуда за таа партија за многу Албанци.
Влезете во приказната за гуруто кој му помогна на Трамп да се врати во Белата куќа по успешната кампања во 2024 година, во која неконвенционалниот републиканец победи во сите седум клучни држави низ САД.
„Лачивита јавно изјави дека статусот на Бериша не го обесхрабрил, туку го инспирирал. Тој се приклучил на тешка кампања, за партија која се обидува да се опорави откако била доведена до работ на политичко уништување“, рече Лела.
Бериша – кардиолог по професија кој комбинира интелектуална површина со страсна, борбена политика – рече дека домашната истрага за корупција, во која беа покренати обвиненија откако тој беше ставен на црната листа и ставен во домашен притвор, е политички мотивиран напад.
Тоа започна протестно движење, при што демонстрантите палеа гуми пред градското собрание на Тирана, палеа парламентарни столчиња и палеа кукли на лидери на владејачката партија.
Затворен во својот стан во центарот на Тирана, Бериша зеде микрофон на осмиот кат од зградата каде што живее и им се обрати на насобраните низ прозорецот, редовно појавувајќи се сè додека не беше ослободен од домашен притвор во ноември 2024 година.
Сите му се додворуваат на Трамп
Рама, кој е на власт од 2013 година, работеше напорно за да го освои Западот – од појавување на состаноци во Брисел во тренерки и патики, до третирање на крутите европски бирократи како кралски семејства на блескави конференции што ги организираше во Тирана.
Харизматичен и честопати намерно претенциозен, тој се обидуваше да стане омилен на Западот меѓу Албанците.
И тој ангажираше високопрофилни западни советници, вработувајќи го стратегот на лабуристите Алистер Кембел во 2012 година за да му помогне да ја изработи стратегијата што резултираше со убедлива изборна победа во 2013 година. Поранешниот британски премиер Тони Блер подоцна беше вклучен и во советувањето на Рама.
И демократите не се единствените што се додворуваат на потесниот круг на Трамп.
Во интервју во април, Рама за „Блумберг“ изјави дека мисли оти Трамп е „добар за сите“, изјавувајќи дека „Бог го спаси Трамп“ по обидот за атентат за време на кампањата во јули 2024 година, „не само за да ја направи Америка повторно голема, туку и да ја разбуди Европа и да ја натера да се разбуди и да застане на свои нозе“.
Рама, исто така, му го предаде еден од најпрофитабилните развојни проекти во модерната историја на земјата на зетот на Трамп, Џаред Кушнер, вклучувајќи 99-годишен закуп на островот Сазан – напуштена поранешна воена шпионска база на блескавиот јужен брег на Албанија – и земјиште на делтата на реката Вјоса.
Амбиции за членство во ЕУ
Напнатите политички судири меѓу демократите на Бериша и социјалистите на Рамин ризикуваат да ги попречат амбициите на Албанија за членство во ЕУ, најважното прашање за гласачите.
„Нивниот конфронтациски пристап е она што ја спречи земјата да напредува до својот целосен потенцијал и да се приклучи на патот на интеграцијата во ЕУ“, рече Валбона Зенели, член на Атлантскиот совет.
„Ни треба нова генерација лидери и партии и крај на гласањето за партиски лидери наместо за политички платформи и политики“, продолжи таа.
За разлика од повеќето нејзини балкански соседи, кои сè уште се справуваат со нерешливи спорови што произлегоа од војните што следеа по распадот на Југославија во 1990-тите, Албанија се соочува со мало или никакво регионално или меѓународно противење за да стане членка на ЕУ и во голема мера дејствуваше како стабилизирачки фактор во регионот.
Моментално се смета за фаворит за членство во ЕУ, заедно со нејзиниот северен сосед Црна Гора, а Рама вети дека ќе обезбеди пристап до 2030 година како дел од неговиот обид да им се обрати на гласачите на изборите во недела.
„Она што најмногу ме загрижува по изборите е дали поделбата во земјата ќе продолжи да го забавува напредокот на реформите и иницијативите што конечно би можеле да ја извлечат од овој децениски посткомунистички процес на транзиција“, рече Зенели.
