Skip to content
Српската православна црква повика двајца теолози да се појават пред Црковниот суд. Нивниот единствен прекршок е критикувањето на патријархот Порфирије и црковното раководство за нивната слепа и милитантна поддршка на режимот на Александар Вучиќ, пишува Радио слободна Европа на срспки јазик.
„Главната причина за ова повикување се моите јавни изјави и мојата критика за однесувањето на црковните водачи во врска со моменталната криза во Србија“, изјави за РСЕ Вукашин Миличевиќ, свештеник и поранешен професор на Теолошкиот факултет во Белград. Тој се појави пред Црковниот суд на Белградско-карловачката надбискупија на 6 август, со кој претседаваше патријархот Порфирије. Благоје Пантелиќ се појави и пред судот следниот ден. Овој трибунал е надлежен за утврдување на вината на свештениците, монасите и верниците, како и за одлучување по прашања како што се раскинувањето на религиозните бракови.
Благој Пантелиќ рече дека за време на сослушувањето не му било кажано за какви дејствија е обвинет, туку бил прашан дали се чувствува виновен за „напад и навреда на Соборот, Синодот и Патријархот“ и дали е свесен дека ги прекршил каноните на Српската православна црква. „Прашав кои се каноните, а владиката што ме слушаше одговори дека не знае, дека не е запишано и дека е таму само механички да ги прочита прашањата“.
Благој Пантелиќ, главен уредник на теолошкиот портал Teologija.net, нема сомнежи за причините за неговото појавување пред црковниот трибунал. „Ја кажав вистината за луѓето што денес ја водат нашата Црква. Вистината за нив е одвратна, поради што моите критики понекогаш беа остри“, нагласи тој.
Според него, критиките секогаш биле насочени кон конкретни дејствија, сакајќи да ги охрабрат црковните водачи да размислат за „пактот што го склучија со криминалниот режим на Александар Вучиќ, што вклучува демонизирање на студентското движење и сите оние што го поддржуваат“. Благоје Пантелиќ објаснува дека преку своите критики се обидел да „ја спаси епископската институција од епископи кои ја злоупотребуваат својата позиција во Црквата“.
На адвокатот на Благоје Пантелиќ не му било дозволено да присуствува на рочиштето, иако канонското право гарантира присуство на адвокат. Пред рочиштето, тој бил префрлен од неговата епархија Врање во белградско-карловачката надбискупија без да биде информиран. Благоје Пантелиќ верува дека водачите се обидуваат да „ја украдат целата слобода од Црквата за да можат да продолжат непречено да акумулираат моќ и пари“.
Казната се чинеше дека била планирана за двајцата теолози уште пред рочиштето: забрана за причест – најстрогата казна што Црквата може да му ја изрече на верник. „Ако цената за учество во литургијата и примање причест е понизно покорување на злото што го опустоши нашето општество, тогаш оваа причест губи секакво значење“, одговори Благоје Миличевиќ.
Тој веќе ја изгубил својата позиција на Теолошкиот факултет во Белград откако одбил да се откаже од својата позиција, изразувајќи мислења што црковното раководство не ги одобрувало. Тој беше меѓу групата професори и доценти на Православниот теолошки факултет кои беа дисциплинирани во 2017 година поради јавно повикување теоријата на еволуцијата да не се отстранува од образовниот систем. Благоје Миличевиќ веќе беше отстранет од своите свештенички должности, ја изгуби својата парохија и беше отпуштен од функцијата главен уредник на црковната радио станица „Слово Љубов“.
За време на пандемијата на COVID-19, тој го критикуваше мислењето на некои свештеници дека примањето причест со иста лажица е единствениот правилен и целосно безбеден метод. Тој, исто така, го критикуваше мешањето на Синодот на Српската православна црква во изборот на декан на Теолошкиот факултет. За него, отворањето постапка пред Црковниот суд е знак дека црковното раководство одржува клиентелистички односи со режимот – односи кои се фундаментално корумпирани.
„Црквата се претставува како племенска свештеничка елита, чиј дискурс на саможртва служи за оправдување на сите националистички ексцеси извршени во името на овој народ во текот на изминатите 40 години“, рече Благоје Миличевиќ, додавајќи дека терминот „екцеси“ е премногу слаб и дека всушност станува збор за „многу специфични злосторства и беззаконие што напишале една од најсрамните страници во историјата на нашиот народ“.
Во март, шест епископи јавно се дистанцираа од коментарите на митрополитот Крушевски Давид, кој напиша дека студентите се под контрола на „јаничари кои ги обучуваат да станат српски усташи и нови демони“.
Митрополитот Диселдорфски Григориј изрази остро несогласување со оваа осуда на студентските протести. Тој ги поздрави студентите кои патуваат со велосипеди кон европските институции во Стразбур и Минхен, велејќи дека тие се „авангарда не само на Србија, туку и на цела Европа“. Религиозниот аналитичар Драшко Ѓеновиќ, сепак, смета дека со повикувањето на двајцата теолози, Црквата сакала да покаже дека „никој не може да ѝ се спротивстави“.
„Ова е порака до другите верници, свештеници и монаси, во која им се вели да ги наведнат главите бидејќи не се тука да размислуваат, туку едноставно да кимнат со главите на она што го кажуваат водачите“, верува тој. Коментирајќи го појавувањето на двајцата теолози пред црковниот суд, Драшко Ѓеновиќ истакнува дека тоа не е случај со некои свештеници или епископи осудени за педофилија или финансиски неправилности.
Досега, прогонот на двајцата теолози беше дочекан со јавен бес, но со оглушувачка тишина од Црквата Теологот Благоје Пантелиќ вели дека очекува непочитувањето на канонските правила да продолжи, но во исто време, како непоправлив оптимист, тој очекува и патријархот Порфириј да го заврши ова кафкијанско судење кое се спроведува со негова дозвола.
