(ВИДЕО )Вучиќ до Фон дер Лајен: „Тукушто добив порака од Москва“

Кратко движење на камера, неколку секунди звук и една реченица беа доволни повторно да ги разбрануваат прашањата за тоа на чија страна стои Србија меѓу Брисел и Москва. Српскиот претседател Александар Вучиќ беше снимен пред зградата на Европската комисија во Брисел како ѝ вели на претседателката Урсула фон дер Лајен: „Тукушто добив порака од Москва“, а таа со воздржана насмевка му возвраќа: „Во ред, почекај само да се тргнеме од камерите“.

Сцената се случува на официјалниот влез во Европската комисија, каде камерите ги снимаат лидерите додека пристигнуваат на состанок. Кратката размена ја регистрира микрофонот на репортерката Марија Тадео, која ја објави снимката на социјалните мрежи, а за неколку часа видеото се прошири низ европските медиуми и платформите Икс и Јутјуб. Звукот е лош, но доволно јасен за да се чуе „пораката од Москва“ и реакцијата на Фон дер Лајен, која очигледно сака разговорот да продолжи подалеку од јавниот дел на протоколот.

Официјално, никој засега не кажува што точно стои зад таа порака. Ниту Белград ниту Брисел не излегоа со објаснување – нема соопштение, нема дообјаснување на случката. Останува само кусиот визуелен и звучен запис и контекстот: ЕУ повторно ја разгледува европската перспектива на Западен Балкан, а Србија е под силен и долгогодишен притисок да ја усогласи својата надворешна политика со европската, особено во однос на санкциите и економските врски со Русија.

Оттаму, иако речениците се кратки, симболиката е силна. Лидерот кој во изминатите години неколкупати го избра Москва како дестинација и во моменти кога добиваше критики од Брисел, сега пред камерите зборува за „порака“ што токму оттаму му пристигнала, непосредно пред разговор со првата жена на ЕУ. За европските дипломати тоа е уште една слика на двојниот курс на Србија: формално кандидат за членство во ЕУ, фактички држава што внимателно не ги сече врските со Русија и продолжува да балансира меѓу двата пола.

Случката доаѓа во недела во која Брисел повторно ја отвора темата за проширување и за тоа како ќе изгледа патот на Западен Балкан во следните години. Пред заминувањето за Брисел, Вучиќ најави дека ќе ја турка идејата земјите од регионот заедно да бидат примени во ЕУ – предлог кој дел од соседите го поздравија, но и го нарекоа нереален. Црногорскиот премиер му порача дека Црна Гора ќе влезе до 2028 година и „ќе ги чека“ другите, додека хрватски медиуми идејата ја оценија како политички „надреализам“.

Од српска перспектива, ваквите „топли микрофони“ се незгоден потсетник дека дипломатските пораки ретко остануваат зад затворени врати. Од европска, пак, тие само ја зајакнуваат сликата на партнер кој паралелно зборува со Брисел и со Москва, но не до крај покажува на која страна е подготвен да ги плати политичките и економските трошоци. Фактот што Фон дер Лајен прво бара да се тргнат од камерите, а потоа да продолжат, покажува колку е чувствителна темата – и колку малку простор има за импровизација пред јавноста.

Во отсуство на официјален одговор, прашањата остануваат да висат: дали „пораката од Москва“ била поврзана со енергија, со Украина, со регионална безбедност или со некоја сосема трета тема? И колку од тој разговор, кој очигледно требаше да продолжи без камери, може да ја промени проценката на ЕУ за тоа колку Србија навистина е подготвена да го избере европскиот пат, а не само да преговара за него. Засега, единствениот конкретен резултат е уште една сцена што ќе се цитира на двете страни – и во Брисел, и во Москва.

Зачлени се на нашиот е-билтен