Skip to content
Најновиот годишен извештај на Европското јавно обвинителство (EPPO) покажува континуиран пораст на неговата активност, тренд кој се очекува да продолжи во наредните години со подобрување на откривањето и пријавувањето на измамите во ЕУ, како и со оперативноста на неговите канцеларии во Полска и Шведска. Оваа година, бројките потврдуваат дека EPPO станува клучен фактор во секоја сериозна дискусија за иднината на таканаречената ЕУ-антикорупциска архитектура.
До крајот на 2024 година, EPPO водел вкупно 2.666 активни истраги, што е зголемување од 38% во однос на претходната година. Проценетата штета за буџетот на ЕУ изнесува 24,8 милијарди евра, што претставува раст од 22,5% во однос на 2023 година. Повеќе од половина од оваа сума – 13,15 милијарди евра – е поврзана со прекугранични измами со ДДВ, во кои скоро систематски учествуваат криминални организации, претставувајќи сериозна закана за внатрешната безбедност.
Во 2024 година биле отворени над 1.500 нови истраги (речиси 10% повеќе од претходната година), со вкупна проценета штета од 13,07 милијарди евра. Овој пораст главно се должи на подобрената соработка меѓу EPPO и националните власти, како и на решеноста на обвинителството да ги таргетира криминалните организации, особено оние инволвирани во измами со ДДВ и фондовите на ЕУ.
До крајот на 2024 година, EPPO раководел со 311 активни истраги поврзани со програмата NextGenerationEU, од кои 307 биле поврзани со Фондот за закрепнување и отпорност (RRF). Проценетата штета за финансиските интереси на ЕУ изнесува 2,8 милијарди евра, што претставува 30% од вкупната проценета штета од субвенциски измами. Очекувањата се дека овој број ќе се зголеми во контекст на забрзаната имплементација на фондовите NextGenerationEU.
Порастот на кривичните истраги е константен откако EPPO започна со работа во јуни 2021 година, што покажува дека распространетоста на криминалот против финансиските интереси на ЕУ долго време била потценета.
Капацитетите на EPPO не се доволни за справување со растечкиот криминал
„Пред неколку години, општото очекување беше дека EPPO нема да има многу работа. Беше замислен како мал орган за справување со таканаречениот ‘маргинален’ криминал. По повеќе од три години работа, откривме нов континент на криминал и капацитетите на EPPO мора да се прилагодат на реалноста“, изјави европската главна обвинителка Лаура Ковеси.
„За нас во EPPO клучните прашања се: Дали EPPO има соодветни ресурси? Дали Европол има доволно капацитети? Дали постојат специјализирани истражители од полицијата, даночните администрации и царината кои активно го поддржуваат EPPO во сите земји-членки? Во моментов, одговорот на сите овие прашања е ‘не’. Ако сакаме да ја подобриме антикорупциската архитектура на ЕУ, мора да го промениме тоа“, додаде Ковеси.
Зголемен број пријави за криминал и замрзнати средства
Во 2024 година, EPPO обработил 6.547 пријави за криминал, што е 56% повеќе отколку во 2023 година. Над 70% од нив дошле од приватни субјекти, 27% од националните власти, а само 1,7% од институциите и агенциите на ЕУ, што укажува на потребата тие да го зајакнат откривањето и пријавувањето на сомнителните измами до EPPO.
Во 2024 година, со 205 поднесени обвиненија (47% повеќе отколку во 2023 година), EPPO продолжил да изведува сторители на измами со фондови на ЕУ пред националните судови.
Во текот на годината, EPPO замрзнал имот во вредност од 849 милиони евра, што е 11 пати повеќе од буџетот на оваа институција за 2024 година.
Клучни бројки од извештајот за 2024 година
6.547 обработени пријави за криминал (+56%);
1.504 нови истраги (+9,7%), со проценета штета од 13,07 милијарди евра;
2.666 активни истраги со вкупна проценета штета од 24,8 милијарди евра;
18% од активните истраги (488) биле поврзани со измами со ДДВ, но тие сочинуваат 53% од вкупната проценета штета (13,15 милијарди евра);
Над 300 активни истраги поврзани со финансирањето од NextGenerationEU, со проценета штета од над 2,8 милијарди евра (+25%);
849 милиони евра замрзнати средства;
161 Европски налог за истрага и барања за меѓусебна правна помош испратени до земји кои не учествуваат во EPPO и трети земји;
205 поднесени обвиненија (+47%), со 869 обвинети лица;
166 европски делегирани обвинители именувани;
275 вработени во централната канцеларија во Луксембург.
Годишниот извештај потврдува дека EPPO сè повеќе игра клучна улога во борбата против финансискиот криминал во ЕУ, но исто така укажува на потребата за зголемени ресурси и подобрена меѓународна соработка за справување со сложените шеми на измами.
