Балтичките земји ги прекинаа врските со руската електрична мрежа, се подготвуваат да се поврзат со ЕУ

Трите балтички држави во саботата ги исклучија своите електроенергетски системи од енергетската мрежа на Русија, соопштија операторите во регионот, дел од планот дизајниран за поблиска интеграција на земјите со Европската унија и зајакнување на безбедноста.

Естонија, Летонија и Литванија се исклучија од заедничката мрежа IPS/UPS и ќе се синхронизираат со мрежата на ЕУ во недела, откако во меѓувреме ќе работат сами.

„Ја постигнавме целта кон која се стремевме толку долго. Сега имаме контрола“, рече литванскиот министер за енергетика Зигимантас Ваициунас на прес-конференција.

Плановите Балтикот да се одвои од мрежата на нивниот поранешен советски империјален владетел, за што се дебатираше со децении, добија на интензитет по анексијата на Крим од Москва во 2014 година.

Енергетската поврзаност беше последната преостаната врска со Русија за трите земји, кои повторно се појавија како независни нации во раните 1990-ти по падот на Советскиот Сојуз, и се приклучија на Европската унија и НАТО во 2004 година.

Трите цврсти поддржувачи на Киев престанаа да купуваат струја од Русија по инвазијата на Москва на Украина во 2022 година, но се потпираа на руската мрежа за да ги контролираат фреквенциите и да ги стабилизираат мрежите за да избегнат прекини.

„Со ставање крај на енергетската зависност на балтичките земји од Русија, ние го оставаме агресорот без опција да ја користи енергијата како оружје против нас“, рече естонскиот министер за надворешни работи Маргус Цахкна.

Воен камион беше виден на трафостаницата Резекне во близина на границата помеѓу Латвија и Русија, а полицајци со пиштоли патролираат во околината и во блискиот град, што укажува на загриженоста на Балтикот од обид за саботажа за да се прекине гасењето на мрежата.

Претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен ќе зборува на церемонијата во недела по повод преминот кон системот на ЕУ, соопштија од нејзиниот кабинет во петокот.

„Системот е стабилен, процесот се одвива непречено, никој не забележува дека нешто се смени“, изјави летонскиот министер за енергија Каспарс Мелнис за Ројтерс по раздвојувањето.

За одржување на постојано снабдување со електрична енергија потребна е стабилна фреквенција на мрежата, која може полесно да се добие со текот на времето во голема синхронизирана област како Русија или континентална Европа, во споредба со она што Балтикот може да го направи самостојно, велат аналитичарите.

Министерството за енергетика на Литванија изјави за Ројтерс дека има изготвено планови за вонредни ситуации со кои некои корисници на тешка енергија, како што се фабриките, би можеле привремено да бидат исклучени од мрежата во случај на недостиг на електрична енергија, за да се одржат основните резерви.

За Русија, раздвојувањето значи дека нејзината Калининградска ексклава, лоцирана помеѓу Литванија, Полска и Балтичкото Море, е отсечена од главната руска мрежа, оставајќи ја сама да го одржува својот електроенергетски систем.

Балтичките земји потрошиле речиси 1,6 милијарди евра од 2018 година за да ги надградат мрежите за да се подготват, додека Москва потрошила 100 милијарди рубљи (1 милијарда долари), вклучително и за изградба на неколку електрани на гас во Калининград.