Skip to content
Таисија Бекбулатова, Абхинандан Сехри, Мурат Бајрам, Габриел Арана, Ден Хејс, Анали Нуњо и Саша Пушкина се само мал дел независни новинари чии стории ги објави Гардијан на Светскиот ден на слободата на печатот, кои се на удар на системот кој се обидува да го потисне независното информирање и слободата на печатот.
Таисија Бекбулатова, Русија
Во декември 2021 година, руското Министерство за правда ме прогласи за „странски агент“. Сега морам да го изјавувам овој статус на секоја објава, дури и на селфи на Инстаграм. Одбивам да се усогласам. Како резултат на тоа, во секој момент би можел да се соочам со кривична пријава во Русија.
Откако започна војната во Украина, морав да го евакуирам уредничкиот тим на мојата веб-страница за вести, Холод, од Русија бидејќи дури и пишувањето на зборот „војна“ стана нелегално, а споделувањето неодобрени информации ризикуваше до 15 години затвор. Тешко ми е да избројам колку закони прекршивме во изминатата година.
Работата во егзил е предизвик. Нашите дописници се навикнати да патуваат низ Русија за да покриваат често мрачни приказни кои го откриваат вистинскиот живот надвор од Москва. Сега, добивањето такви приказни е сè потешко, но сепак успеваме. Информативните блокади се како глад; дури и ако веќе не можете да подготвувате гурмански јадења, мора да правите леб затоа што на вашата публика и е потребен повеќе од кога било.
Во април минатата година нашата веб-страница, заедно со сите независни медиуми, беше блокирана од руските власти. Ние се спротивставуваме на ова со активно работење на различни платформи, вклучувајќи ги социјалните медиуми и е-поштата. Но, нашата публика останува гладна за информации на кои може да им верува.
Абхинандан Сехри, Индија
Да се биде новинар во Индија има последици. Понекогаш, тие последици се нарекуваат „даночни истражувања“. Понекогаш, новинарството резултира со часови на затворање и испрашување за вклучениот репортер. Ако се случи да направите извештај кој ја прикажува владата во лошо светло, очекувајте едно или сите од горенаведените.
Мора да бидете многу мотивирани да го истакнете тоа. Како да не беа доволни алгоритмите на социјалните мрежи и опасностите од вестите финансирани од реклами, постојано мутирачките и рестриктивни правила и промени во политиките значат дека треба дапродолжите да одите на прсти. Ако сте доволно решителни да се движите низ минските полиња, има полициски поплаки, страв од апсења, полициски известувања и „анкети“ – како што и ние дознавме.
Newslaundry беше основан во 2012 година со мотото „плати за да ги одржуваш вестите бесплатни“. Владите во Индија остануваат значаен извор на рекламирање. Нашиот основен чекор беше модел финансиран од претплатници без реклами. Тоа беше роман во тоа време, но веќе не е. Ниту, пак, малтретирањето и заплашувањето од моќниците, иако сега е на врвот на прогонството.
Она што е ново, е порастот на случаите кога радиодифузните медиуми навиваат за нападите врз независните медиуми, и обично се поткопуваат во целосна послушност. Гледањето како најголемите медиумски куќи ги напуштаат демократските вредности и го слават уништувањето на нивното светилиште е приказна на деценијата.
Но, секогаш има надеж. Мал, но решителен куп онлајн платформи за вести остануваат посветени на висококвалитетното, независно новинарство. Newslaundry е една од нив.
Новинар, Кина
(Името е задржано од безбедносни причини)
Слободата на печатот во Кина е во опаѓање во последниве години – уште повеќе од пандемијата – што го отежнува производството на длабинско и оригинално известување. Како новинар, добивам физички реакции од стресот што го чувствувам кога ќе забележам дека ме следи или ме следи автомобил.
Постојат четири главни предизвици:
– Прво, новинарите често се внимателно следени кога известуваат, особено оние кои работат за западните новински организации. Властите очекуваат тие да известуваат на тесен, контролиран начин. Освен да бидат следени, на новинарите на терен може да им се даде „помош“ во стилот на „понуда која не можеш да ја одбиеш“, во кој властите помагаат во обезбедувањето контакти. Но, тешко е да не се запрашаме какво влијание имаат тие врз она што го кажуваат соговорниците.
– Второ, се смета дека новинарите кои работат за публикации на западните медиуми имаат своја агенда, со намера да го оцрнат имиџот на Кина. Еднаш сретнавме соговорник кој се јави во полиција откако дозна дека правиме вокс – попули за еден западен медиум.
– Трето, станува сè потешко да се добијат интервјуа. Пред пандемијата, можевме да направиме непланирана посета на владина агенција и да ни биде одобрено интервју, но сега се повеќе јавни институции и компании усвоија ригорозен систем за одобрување интервјуа. Многумина се плашат дека едноставно лапсус на јазикот лесно може да ја загрози целата нивна кариера.
Конечно, може да биде лесно да се потисне покривањето на одредени прашања ако тие се сметаат за „чувствителни“, но дефиницијата за „чувствителни“ станува сè понејасна.
Просторот за независно новинарство брзо се намалува во Кина, бидејќи храброста и одлучноста на просечниот новинар да продолжи да известува нема да биде ништо ако не може да се гарантира нивната лична безбедност.
Мурат Бајрам, Турција
Минатиот месец Курдите ја прославија 125-годишнината од првиот курдски весник, но сите овие години подоцна сè уште нема курдски дневен весник меѓу 2.000 весници објавени во Турција. Иако 20 отсто од населението се идентификуваат како Курди, единствената публикација е неделникот „Кубун“, чиј главен уредник е во затвор.
Зошто? Државата го смета објавувањето на курдските медиуми за терористички акт. Курдските новинари се борат да добијат акредитација. Всушност, тие се затворени. Не е ни чудо што Турција, каде што опозициските новинари се исто така загрозени, заплашувани и затворани, во денешниот нов глобален индекс на слободата на печатот на земјите е симната на 165-то место од 180.
Слично на тоа, само еден од 477 ТВ-предаватели во Турција има информативна програма на курдски јазик: државната ТРТ Курди. Со други зборови, единствениот избор за оние кои сакаат да слушаат билтен на вести на ТВ во Турција е гласот на државата.
Во февруари 2022 година, 344 врски со вести и сајтови за вести беа забранети. Еден од нив беше нашиот медиум Ботан Интернационал. Разговаравме за видео за Курдите на францускиот телевизиски канал Франс 24, и тоа беше казнето како „поддршка на тероризам“.
Пред шест месеци, соработувавме со Репортери без граници (РСФ), за да организираме работилници и семинари за дигитални медиуми на курдски јазик за прв пат во историјата на Турција. Забранети се и учебниците за предмети, но направивме книга која ќе ги придружува овие работилници. Сега ја продолжуваме нашата работа благодарение на Европската фондација за демократија и ги направивме нашето студио и редакција бесплатно за оние кои сакаат да продуцираат вести.
Габриел Арана, САД
Јас сум главен уредник на Тексас Обсервер, 69-годишен прогресивен, истражувачки медиум. На почетокот на април, публикацијата за малку ќе пропадна откако нашиот непрофитен одбор гласаше да го отпушти целиот персонал и да го прекине објавувањето затоа што останавме без пари. Како доказ за тоа колку нашите читатели и луѓето од Тексас го сакаат и го ценат слободниот печат, за само неколку дена персоналот собра 350.000 долари за да ги задржи вратите отворени.
Прашањето од милион долари е сега: како да се увериме дека Обсервер ќе биде тука уште седум децении?
Работам во наследени и дигитални медиуми, во профитни и непрофитни институции, веќе 15 години. Главниот предизвик со кој сите се соочуваме е да ги одржуваме нашите продажни места бидејќи сите наши пари за реклами отидоа во Google и Facebook. Сум видел повисоки луѓе кои очајно се обидуваат да го откријат тркалото. Уредникот на една публикација во која бев ја исцеди касата за корпоративни консултанти. Во друга, две богати деца без искуство во новинарството мислеа дека ќе помогне да се играат игри во редакцијата, со ѕвонче од крави во 12 за да се објави победникот на „најдобрата статија на денот“. Уште една публикација ги стави сите свои чипови на Фејсбук – и потона откако алгоритмот се промени.
Нема ниту еден одговор, ниту брзо решение. Нашите читатели се вклучија за да ни го спасат денот и тие се клучни за нашиот долгорочен опстанок. Непрофитните организации, како што е Обсервер, мора да ги негуваат заедниците кои нè одржуваат како демократијата да зависи од тоа – затоа што тоа го прави.
Ден Хејс, Велика Британија
Гледајќи наназад тоа беше приказната за сендвичи со колбаси што го предизвика тоа. Во тој момент сфатив дека сакам да излезам. Телевизиската презентерка на Би-Би-Си, Луиз Минчин, откри дека повеќе сакала мармалад отколку потрадиционален кечап или кафеав сос со нејзиниот задник за појадок. Невообичаено, секако. Дали вреди приказна? Тешко.
Се сеќавам дека ги видов приказните кои се појавуваат на Твитер и очајував од состојбата на локалното новинарство. Но, не помина долго пред да ме замолат да ја направам приказната за мојот труд. Срцето ми потона.
Моите поранешни менаџери во Стар во Шефилд не беа виновни. Тие работеа во средина каде што кликот беше сè. Нашите натпреварувачи се нафрлија на приказната и имаше притисок да одговорат. Но, ваквото новинарство е трка до дното.
Кога се приклучив на весникот во 2018 година, луѓето сè уште беа горди на новинарството што го продуциравме. Но, од година во година на немилосрдните намалувања неизбежно го земаа својот данок. Она што некогаш беше редакција на повеќе од 100 новинари, се намали на само неколку десетици пред пет години. Сега, остана само мал број.
Откако го основав Шефилд Трибјун со Џоши Херман од Манчестер Мил во 2021 година, не сум направил никакви приказни за необичните навики за појадок на ТВ презентерите. Нашиот модел базиран на претплата значи дека можеме да ги следиме приказните за кои мислиме дека се важни, а не само она што „добро функционира на интернет“.
Само две години подоцна, ние сме само неколку стотици членови подалеку од постигнување одржливост. Луѓето ни рекоа дека моделот на претплата никогаш нема да работи за локалното новинарство на интернет. Не беа во право.
Новинар, Етиопија
(Името е задржано од безбедносни причини)
Слободниот печат отсекогаш бил под закана во Етиопија. Независните новинари како мене не се непознати за заплашување, апсење и егзил. Се чинеше дека ова се смени во 2018 година кога новата влада предводена од Аби Ахмед ја укина цензурата на медиумите. Но, не помина долго време пред слободата на медиумите уште еднаш да се влоши, достигнувајќи нов пик за време на војната во Тигре, која траеше речиси две години.
Војната што започна во ноември 2020 година доведе до апсење на 63 новинари и медиумски работници, според Комитетот за заштита на новинарите (CPJ). Во екот на војната, кога беше прогласена вонредна состојба, CPJ ја рангираше Етиопија како втор најлош затворски чувар за новинари во субсахарска Африка веднаш до нејзиниот најрепресивен сосед, Еритреја. Во некои случаи, апсењата беа придружени со конфискација на опрема, испраќање шокантни бранови низ индустријата и ефективно скратување на независното известување за војната.
Војната сега е завршена, со мировен договор што ја врати надежта во земјата, но нападот врз печатот продолжува. Независните новинари сè уште се изложени на произволни апсења, присилно исчезнување и физички напади, на кои не им се гледа крајот.
Анали Нуњо, Мексико
Со години, Мексико беше рангирана како најсмртоносна земја за печатот, повеќе од места зафатени од војна, како Украина или Сирија. Секој ден дознаваме за напади врз колеги во оддалечените региони каде што им се платени 3 долари за приказна и немаат сигурност на работното место.
Според групата за слобода на изразување Член 19, новинар во земјава е напаѓан поради својата работа на секои 14 часа. Сторителите не само што неказнето вршат насилство врз новинарите, туку понекогаш и со соучесништво на властите. Цензурата, заканите, шпионажата, раселувањето, исчезнувањето и убиствата се вообичаени и имаат иста цел: замолчување на вистината.
Нормализацијата на ова растечко насилство се надополнува со вербални напади од претседателот Андрес Мануел Лопез Обрадор, кој постојано се буни против печатот кога некоја статија или истрага не му се допаѓаат. Ова поттикнува клима на непријателство против печатот и поттикнува напади на социјалните мрежи, кои често ги објавуваат фотографиите и личните информации на новинарите.
Како одговор, новинарите организираа мрежи како што е Frontline Freelance México, група која промовира стратегии за грижа за себе, меѓусебна поддршка, обука и придружба во опасните области. Работи на изградба на фонд за итни случаи за поддршка на новинарите.
Овој тип на мрежа е од суштинско значење за борба против насилството врз новинарите – и за да се осигура дека тие можат да продолжат да ги известуваат основните информации што јавноста треба да ги знае.
Саша Пушкина, Белорусија
Независните медиуми од Белорусија се протерани во егзил. Во мај 2021 година, порталот за вести Tut.by беше разбиен од властите и беа приведени 15 лица, вклучувајќи ја и главната уредничка Марина Золотова. Денеска четворица од нив се на терористичката листа, а двајца се со затворски казни од по 12 години.
Дел од тимот побегна во странство и започна нов проект – zerkalo.io. Сега е блокиран во Белорусија, но сепак добива повеќе од 3 милиони уникатни корисници месечно во земја од 9 милиони.
Да се биде белоруски новинар носи големи ризици. И тоа се однесува и на читателите. За каква било интеракција со zerkalo.io, читателите може да добијат парична казна, да бидат притворени или дури и да добијат затворска казна. Од таа причина, интервјуата со луѓе од Белорусија се анонимни. И авторите се анонимни бидејќи не постои друг начин да се заштити семејството во земјата. Дописниците не можат да излезат на улиците на Белорусија, да бидат очевидци или директно да бараат коментар од службено лице. Информациите доаѓаат од претплатници и се предмет на ригорозна проверка на фактите. Зеркало користи огледала (веб-страници со реплика) кои секојдневно се напаѓаат. Веќе 25 пати ги смени домени.
Но, предизвиците нема да го спречат „Зеркало“ да си ја врши работата, бидејќи во спротивно на Белорусите нема да им остане ништо друго освен пропаганда. Илјадници политички затвореници ќе бидат заборавени, репресиите ќе станат рутина.
Белоруските медиуми бараат ресурси за да си ја завршиме работата дури и во такви услови. Поставувањето реклами на zerkalo.io за белорускиот огласувач е директен начин за губење бизнис и криминален термин, така што на Зеркало навистина му е потребна поддршка од читателите.
Подготви: Д. Мишев (Civil Media)
Tags:
