Skip to content
Последните избори во Германија ги истакнуваат не само политичките промени на германската сцена, туку и пошироките геополитички и економски предизвици со кои се соочува Европа. Како што пишува професорот по историја и меѓународни односи на Универзитетот Принстон, Харолд Џејмс, резултатите од овие избори треба да се разгледаат во контекст на новата глобална динамика и новите претседателски стратегии на САД, Русија и Кина.
Иако екстремно десничарската партија „Алтернатива за Германија“ (АфД) не ја освои власта, изборните резултати на традиционалните германски партии – централно-десничарските демохристијани (ЦДУ) и централно-левичарските социјалдемократи (СПД) – се најлоши во поствоената историја на Германија. Сепак, и покрај овој неуспех, тие најверојатно ќе формираат коалициска влада, што се чини како последна шанса да го обноват германскиот модел и да го променат курсот кон подобра иднина.
Враќање на германскиот модел и супсидијарноста
Професорот Џејмс истакнува дека за германските партии ова претставува последен воз. Потребно е враќање на она што го направи германскиот модел толку успешен – балансот помеѓу пазарот и правилата кои ја ограничуваат економската моќ. Овој баланс треба да се обнови како одговор на новите геополитички промени и економските предизвици, особено оние кои произлегуваат од руските и американските економски стратегии.
Од клучно значење е и принципот на супсидијарност, што значи дека моќта треба да се вежба на најниско ниво, каде што може да се донесуваат ефективни одлуки. Овој принцип мора да се применува особено во Источна Германија, каде што изборните резултати покажуваат голема поддршка за АфД, и тоа не само заради имиграцијата, туку и заради локалните проблеми како што се образованието и здравствената заштита. За да се избегне понатамошно отуѓување на Источните Германци, партиите кои имаат поддршка на овие територии мора да бидат вклучени во создавањето решенија за овие проблеми.
Европеизација на големите прашања
Една од најголемите задачи за новата германска влада ќе биде европеизација на клучните прашања. Геополитичките промени, особено по руската агресија врз Украина и растечката закана од Кина, покажуваат дека Европа мора да биде единствена и силна, особено кога станува збор за прашања како безбедноста и миграцијата.
Германија, како најголемата земја во ЕУ, има одговорност да води во обезбедувањето на зајакнување на европските граници и контрола на илегалната миграција. Меѓутоа, решавањето на овие проблеми не може да биде само германско прашање. За да се има контрола врз миграцијата, треба да се работи на зајакнување на надворешните граници на ЕУ, како оние на Полска, Финска, Грција, Италија, но и Шпанија.
Исто така, безбедноста на Европа не може да се решава само на национално ниво, особено кога некои членки на ЕУ имаат различни интереси. Германија може да се приклучи на коалицијата за мобилизација на одбранбени инвестиции, а дури и да ја оживее Европската одбранбена заедница од 1952 година, која предвидуваше повеќе заеднички безбедносни мерки меѓу земјите членки на ЕЕЗ, претходникот на ЕУ.
Социјалната пазарна економија – ново барање за Европа
Во економскиот контекст, потребно е да се врати и преиспита концептот на „социјалната пазарна економија“, која беше основата на европскиот економски модел по Втората светска војна. Во време кога Русија и САД ја прифаќаат индустриската политика како основен двигател на економијата, Европа мора да се врати на својот стар модел, кој ги балансира пазарите со потребата за правила кои ги ограничуваат моќта и влијанието на големите компании.
Американскиот и рускиот капитализам сега се потпираат на протекционизам, субвенции и индустриски политики кои создаваат нестабилност, но и сериозни проблеми за економијата. Европа, наместо да се колеба помеѓу слободната трговија и агресивната индустриска политика, треба да воспостави систем на правила кој ќе ја заштити економската ефикасност и стабилност, како што беше случај во минатото.
Во оваа нова геополитичка реалност, Европа има пред себе историска шанса да ја врати својата големина и водечката улога на глобалната сцена. Со враќање на принципите на социјалната пазарна економија, зајакнување на европската одбрана и обезбедување на стабилност преку заеднички европски правила, Германија и другите членки на ЕУ може да создадат посилна и попривлечна Европа за идните генерации.
