Дали Европа ќе најде начин да излезе од економската стагнација?

И покрај огромните финансиски инјекции што владите ги вложија во економијата последниве години, отпуштањата станаа секојдневие низ Европа. Економските потреси водат кон зголемено политичко незадоволство и подем на екстремни движења.

Работниците во фабриката за гуми Мишелин во Шоле, мал француски град, беа повикани на состанок без да знаат дека ќе слушнат вести што ќе им го сменат животот. Солзи, гнев и неверување ја исполнија просторијата кога раководството најави затворање на фабриката и отпуштање на сите вработени.

И покрај милионските владини субвенции, Мишелин заклучи дека повеќе не може да се натпреварува со азиските производители. Овој тренд не е изолиран – ширум Франција 1.254 работници останаа без работа, што е дел од поширокиот проблем со кој се соочува европската индустрија.

Индустриски пад и политички последици

Индустриското производство во еврозоната минатата година опадна за 1,2 отсто, продолжувајќи го трендот што избриша над 2,3 милиони работни места во последниве 15 години. Компании како Auchan, Vale и ArcelorMittal најавуваат масовни отпуштања, а ни Германија не е поштедена – Мишелин затвора две фабрики, додека Фолксваген укинува 35.000 работни места.

Со економскиот пад доаѓа и политичката нестабилност. Во Франција, екстремно десничарскиот Национален фронт на Марин Ле Пен постигна историски успех на парламентарните избори, а сличен тренд се забележува и во Германија, каде што Алтернативата за Германија (AfD) освои значителен дел од гласовите. Во Австрија, екстремната десница победи на последните избори. Аналитичарите предупредуваат на можни социјални немири, налик протестите на „жолтите елеци“ во Франција пред пет години.

Европа на крстопат – спасување или пропаст?

Поранешниот претседател на Европската централна банка, Марио Драги, во својот извештај предупреди дека Европа се соочува со „бавна агонија“, доколку не се најде вистинско решение за економската криза. Работниците во Мишелин веќе ја чувствуваат таа агонија. По најавата за затворање, тие излегоа на штрајк и го блокираа влезот во фабриката.

„Мишелин оствари профит од 3,6 милијарди евра во 2023 година, но сепак отпушта работници за да го зголеми профитот“, вели Жак Ру, еден од вработените. Тој и неговите колеги веруваат дека отпуштањата се неоправдани и дека производството се префрла во земји со пониски трошоци за работна сила, како Полска.

Владините стимулации – решение или краткорочна мерка?

Франција вложи 27 милијарди евра годишно во индустријата меѓу 2020 и 2022 година, но резултатите се разочарувачки. Министерот за индустрија Марк Ферачи тврди дека владата прави сè за да го спречи колапсот, но нагласува: „Не можеме да ја спасиме секоја работа“.

Економистите предупредуваат дека Европа мора да инвестира во иновации и технологии ако сака да остане конкурентна. „Европа ги има истите водечки компании како пред 25 години. Во САД, тоа не е случај“, вели економистот Филип Агион. Американската влада веќе најави пакет од 500 милијарди евра за развој на вештачката интелигенција, додека ЕУ има планови за инвестиции од 200 милијарди евра во истата област.

Зголемувањето на екстремите – директна последица на економската криза

Економската несигурност секогаш води кон политички превирања. Незадоволството кај работниците лесно се претвора во гнев кон владејачките партии. Во Франција, Макрон веќе губи поддршка, додека десничарските и левичарските популисти добиваат на значење.

„Сега ја плаќаме цената за економските грешки“, изјави Орели Труве, член на левичарската партија „Франција Покорена“.

Прашањето што останува е дали Европа ќе најде начин да излезе од економската стагнација или ќе продолжи да тоне во индустриски колапс и политичка нестабилност.