Skip to content
На 30 октомври годинава, се навршуваат десет години од катастрофалниот пожар во клубот Colectiv, во кој загинаа 64 лица, а многумина беа повредени. И покрај бројните ветувања, романските власти сè уште не успеале да изградат модерен медицински центар за лекување пациенти со тешки изгореници.
Ноќта на 30 октомври 2015 година, клубот Colectiv, кој се наоѓаше во просториите на поранешната фабрика Pionierul, изгоре за време на концерт на локалниот рок-бенд Goodbye to Gravity. Во клубот имаше стотици луѓе – далеку над дозволениот капацитет.
Оваа трагедија предизвика масовни протести низ цела Романија под слоганот #CoruptiaUcide (Корупцијата убива), како и истраги против сопствениците на клубот, локалните власти и итните служби.
Но, девет години подоцна, Романија сè уште нема модерен медицински центар за третман на изгореници, иако тоа беше едно од главните ветувања на властите.
Системот не е подготвен за нова трагедија
Во април 2024 година, Министерството за здравство донесе уредба, која според лекарите и преживеаните од Colectiv, само на хартија овозможува постојните медицински установи да станат центри за изгореници, без да ги исполнуваат неопходните стандарди. Како резултат на тоа, овие установи немаат ресурси ниту капацитет за соодветна нега.
Еуген Јанку, татко на 22-годишниот Александру, кој почина три недели по пожарот со пет болнички инфекции, сведочи дека системот не нуди подобри услови денес:
“Никој повеќе не зборува за Colectiv. Малкумина нè бараат. И нема информации за тоа што се случува со жртвите на изгореници. Минатата недела млад човек имаше компликации од изгорениците – никој не знае што се случи со него. Дали беше префрлен во странство? Или не?”
Казни и ослободителни пресуди
Во 2022 година, по седум години истрага, Апелациониот суд во Букурешт донесе пресуди во случајот “Colectiv 1”, кој ги утврди причините за пожарот и виновниците.
Кристијан Попеску Пиедоне, поранешен градоначалник на Четвртиот округ во Букурешт, беше осуден, но ослободен во 2023 година, откако одлежа само 13 месеци. Денес повторно е градоначалник, а неговиот син ја презеде истата функција во истиот округ.
Сопствениците на клубот добија казни од 11, 8 и 6 години затвор.
Пиротехничарот доби 6 години и 10 месеци затвор.
Двајца пожарникари беа осудени на 8 години и 8 месеци.
Во јуни 2024 година, вториот судски процес за Colectiv, кој ги опфаќаше одговорните во здравствениот систем, беше отфрлен од обвинителството.
Девет години, речиси без промени
Според официјалните податоци, годишно во Романија 10.000 пациенти доаѓаат во ургентните центри со изгореници, од кои 4.000 имаат потреба од хоспитализација.
Министерот за здравство, Александру Рафила, минатата година изјави дека вакви центри ќе бидат подготвени во 2025 година.
Но, денес, исто како и лани, Романија официјално има само 34 болнички кревети за тешко изгорени пациенти, од кои само 10 се за деца. Прашањето е дали тие навистина можат да обезбедат квалитетна нега.
Еуген Јанку предупредува:
“Ако утре се случи пожар со 10 жртви, ќе бидеме исто толку неподготвени како и пред девет години. Немаме каде да ги примиме пациентите. Ако утре автомобил на некој политичар изгори со неговото дете внатре, во првите два часа тоа ќе заврши во романска болница полна со бактерии.”
Додека преживеаните и семејствата на загинатите добија 60 милиони евра компензација, сега ИСУ (Романскиот инспекторат за вонредни ситуации) започна судски процеси за враќање на дел од овие средства.
Десет години по Colectiv, борбата за правда и вистински промени сè уште трае.
Документарецот „Колектив“ ја открива приказната за пожарот во дискотека на Романија со помош на новинарското истражување
На 30 октомври 2015 година, катастрофален пожар зафати ноќен клуб во Букурешт, Colectiv, за време на рок-концерт. Дваесет и седум лица загинаа веднаш, а во следните месеци, уште 38 подлегнаа на повредите или на инфекции добиени во болниците.
Овој трагичен настан предизвика бран на народен гнев, кој доведе до оставка на премиерот Виктор Понта и неговата влада поради системските пропусти што ги разоткри трагедијата.
Приказната зад овие настани сега е раскажана во документарниот филм “Collective”, германско-романска продукција, која го следи тимот на истражувачки новинари од “Gazeta Sporturilor”, кои ја разоткрија корупцијата што ги однесе животите на преживеаните од пожарот.
Режисерот Александар Нанау ја вградува својата камера во тимот предводен од новинарите Каталин Толонтан, Мирела Неаг и Ражван Луташ. Нивното истражување открива дека голема компанија за дезинфекција ги разредувала дезинфициенсите кои биле доставувани до болниците, максимизирајќи профит на сметка на пациентите.
Меѓу потресните докази што ги објави „Gazeta Sporturilor“ е и видео од единствената романска болница за изгореници, во кое се снимени црви што излегувале од раната на пациент повреден во пожарот.
Камелија Роиу, докторката што го објави видеото, сведочи за систематската негрижа кон пациентите:
“Дури и пред Colectiv, сите знаеја како умираат луѓето таму – од инфекции што можеа да се спречат.”
Последици и (не)промените во здравствениот систем
Откритијата доведоа до:
– Судска постапка против Дан Кондреа, сопственикот на компанијата што снабдувала разредени дезинфициенси. Тој загина во сомнителна сообраќајна несреќа во 2016 година, пред да биде изведен пред лицето на правдата.
– Седум лица беа осудени за корупција врз основа на информациите на уште еден свиркач
– Донесени се закони за деполитизација на директорските позиции во болниците и за подобрување на контролата врз медицинските материјали.
Сепак, Роиу предупредува дека болницата каде што работи претрпела само “козметички” промени и дека системските проблеми во романското здравство сè уште постојат.
Филмот покажува како Colectiv стана симбол на отпорот против корупцијата во Романија, инспирирајќи големи протести против обидите на политичарите да ги вратат назад судските реформи.
“Слободата значи да можеш да одлучуваш за својот живот врз основа на вистински информации. Сè додека луѓето не ја знаат вистината, тие се заробени – и тоа не е ниту слобода, ниту демократија.”
