Skip to content
Конечните параметри на планот на Европската Унија за обезбедување безбедносни гаранции за Украина би можеле да бидат презентирани уште овој викенд, како дел од поширока стратегија со која Брисел и западните сојузници сакаат да ја дефинираат безбедносната рамка по завршувањето на сегашните непријателства. Според британскиот „Дејли Телеграф“, се разгледуваат голем број мерки – од воздушни патроли и интензивна обука на украинските војници до започнување на поморска мисија во Црното Море.
Зајакнување на армијата како главно средство за одвраќање
Клучен елемент на европската стратегија ќе биде модернизацијата и вооружувањето на украинската армија, со цел да се спречи нова ескалација. Во текстот се наведува дека украинските сили ќе бидат задолжени за обезбедување на линијата на разграничување, додека членките на НАТО од Европа би продолжиле да го снабдуваат Киев со модерни системи за оружје. Посебен акцент е ставен на американските системи „Патриот“ и „ХИМАРС“, кои ќе бидат финансирани од европските земји преку различни механизми.
Планот вклучува и американски приватни воени компании, кои би учествувале во изградбата на утврдувања, логистика и нови воени бази во Украина. Присуството на овие компании европските сојузници го сметаат за дополнителен елемент на одвраќање, но и како начин за обезбедување на комерцијални интереси.
Тампон зона како контроверзно решение
Некои земји-членки предложија формирање на демилитаризирана тампон зона помеѓу руските и украинските трупи, но позициите на страните се радикално различни. Додека Киев инсистира на присуство на европски воени контингенти, Москва би претпочитала да ги види кинеските мировници. Недостатокот на консензус го прави ова сценарио малку веројатно.
Дури и меѓу европските лидери, постои одредена резервираност. Војниците, доколку воопшто бидат распоредени, веројатно нема да бидат на фронтовските линии, туку подлабоко во украинската територија, како „трета линија на одбрана“. Претходните проценки за околу 30.000 војници се намалени поради ограничените ресурси и стравот од суров одговор од Москва. Мисијата би можела да трае од пет до десет години, или додека Украина не може сама да се грижи за својата безбедност.
Инструктори, зона забранета за летови и поморска мисија
Едно од најреалните сценарија е распоредувањето на европски воени инструктори во западна Украина. Велика Британија и Франција веќе се подготвуваат за долгорочни програми за обука. Покрај тоа, се разгледува постепено воведување зона на забранети летови, што би овозможило враќање на цивилните воздушни услуги – важен предуслов за враќање на бегалците и привлекување инвестиции.
Во Црното Море би можела да се воспостави специјална поморска мисија, под водство на Турција и со поддршка на Романија и Бугарија. Нејзината цел би била заштита на комерцијалните патишта и отстранување на мини.
Улогата на САД и НАТО
Иако овој план формално се потпира на европските сили, клучната улога останува кај Вашингтон. Европејците немаат свои капацитети за сателитско набљудување и разузнавачка поддршка, па затоа се очекува САД да ги обезбедат овие ресурси. Исто така, се зборува за вклучување на американски генерали во координирањето на мисијата, а едно од споменатите имиња е Врховниот командант на сојузничките сили на НАТО во Европа, генерал Алексус Гринкевич.
Во исто време, европските држави се претпазливи и нагласуваат дека без активна поддршка од Вашингтон, не сакаат сами да го преземат ризикот од мировна мисија. Тие даваат приоритет на распоредувањето на американски ловци и ракетни системи во Полска и Романија, кои би биле ангажирани во случај на ескалација.
Русија, од своја страна, останува критична кон сите иницијативи за безбедносни гаранции за Украина. Портпаролката на руското Министерство за надворешни работи, Марија Захарова, неодамна изјави дека таквите гаранции не можат да бидат услов за мир, туку само конечен документ на мировниот процес. Според неа, европските дискусии се засноваат на „застарени принципи“ и не придонесуваат за стабилност.