Skip to content
Премиерот на Гренланд, Муте Егеде, во своето новогодишно обраќање ја потенцираше желбата за независност од Данска, поранешниот колонијален владетел. Оваа изјава означува значајна промена во политичката реторика за иднината на најголемиот остров во светот.
„Време е да го преземеме следниот чекор и самите да ја обликуваме нашата иднина – со кого ќе соработуваме и кои ќе бидат нашите трговски партнери,“ изјави Егеде, додавајќи дека независноста е долгогодишна цел на Гренланд.
Овој чекор доаѓа додека новоизбраниот претседател на САД, Доналд Трамп, повторно изразува интерес за стекнување контрола над Гренланд.
Гренланд е територија на Данска, но во 1979 година доби самоуправа со свој парламент, а во 2009 година стекна право на референдум за независност. Во 2023 година, владата на Гренланд го претстави првиот нацрт-устав, наведувајќи дека историските и актуелните односи со Данска не постигнале целосна еднаквост.
„Треба да се ослободиме од оковите на колонијализмот,“ изјави Егеде, иако не најави конкретен датум за референдумот.
Иако мнозинството од 57.000 жители ја поддржуваат независноста, постојат поделби околу времето и последиците врз економијата, која во голема мера зависи од риболовот и данските субвенции.
Интересот на Трамп за Гренланд не е нов. Во 2019 година, за време на својот прв мандат, тој понуди да го купи островот, но Гренланд ја отфрли идејата, потенцирајќи дека „Гренланд не е на продажба.“
Гренланд има стратешка позиција во Арктикот, со значителни резерви на природни ресурси како нафта, минерали и ретки земји. САД веќе имаат воена база на островот, но климатските промени и топењето на мразот дополнително го зголемија геополитичкиот интерес за регионот.
Трамп го гледа Гренланд како „клучен“ за националната безбедност и глобалната доминација. Неговиот советник за национална безбедност, Роберт О’Брајан, изјави дека топењето на арктичкиот мраз отвора нови трговски патишта и можности за експлоатација на природни ресурси.
Топењето на мразот на Гренланд има глобални последици – може да предизвика зголемување на нивото на морињата до седум метри. Истовремено, климатските промени создаваат нови трговски патишта во Арктикот, што дополнително го зголемува интересот на земји како Кина и Русија.
Сепак, експертите предупредуваат на ризикот од еколошки катастрофи поради зголемениот бродски сообраќај. „Ислевање нафта или токсични несреќи се неизбежни доколку нема соодветна регулација,“ вели Аманда Линч, професорка на Универзитетот Браун.
