Франција на сите им покажа како треба: Производителите ќе плаќаат за сопствениот отпад

Од шишиња и амбалажи до картонски кутии, улиците и депониите беа преполни со ѓубре. Наместо да го игнорираат, француските власти презедоа храбар чекор: одлучија дека компаниите кои го создаваат отпадот мора да сносат одговорност за неговото управување.

Така беше создадена една од првите програми за проширена одговорност на производителот (EPR), која и денес ја става Франција во врвот на одржливото управување со отпад.

Како функционира ова во практика?

Жан Хорнејн, директор на непрофитната организација Citeo, објаснува: „Кога една компанија продава производ во пакување, таа плаќа мала такса. Колку пакувањето е поголемо или потешко, толку и таксата е повисока.“

Средствата, кои минатата година изнесуваа 1,6 милијарди евра, не завршуваат во државниот буџет, туку се користат за подобрување на рециклирањето, за едукација, за развој на еколошки пакувања и за поддршка на општините. Овој систем не само што го намалува отпадот, туку создава економија каде што сè се реупотребува.

Зошто сите плаќаат и зошто тоа е добро?

Хорнејн признава дека овој систем малку ги зголемува трошоците на компаниите, но нагласува: „Таксата изнесува само 1-2 центи по пакување, што е многу помалку од штетите што ги предизвикува неконтролираното загадување.“

Проблемот, додава тој, е што многу земји сè уште ја гледаат природата како бесплатен ресурс. „Не можеме да продолжиме да ја користиме планетата без ограничувања. Вистинската цена на пакувањето не е само материјалот, туку и влијанието врз животната средина.“

Што е тајната на францускиот успех?

Еден од клучните фактори е дека овој модел има поддршка од сите политички страни. Компаниите, општините и граѓаните заедно се вклучени во системот. Парите не се собираат како данок, туку директно се инвестираат таму каде што се најпотребни.

Иако секогаш има простор за подобрување, Хорнејн вели дека во Франција никој сериозно не ја доведува во прашање оваа програма. „Сите сфаќаме дека немаме друг избор освен да го намалиме влијанието врз планетата. Ова е еден од најефикасните начини.“

Што можат да научат другите земји?

Хорнејн смета дека успешна програма за проширена одговорност треба да има:

• Задолжителен карактер за фер конкуренција.
• Државна контрола за да се осигура дека сите компании плаќаат.
• Вклучување на сите засегнати страни – бизниси, општини и граѓани.
• Транспарентност и долгорочност – парите не одат во буџет, туку се враќаат во заедницата.