Има неколку добри причини зошто Финска стана играч во мировните преговори за Украина

Доналд Трамп не можеше да го пронајде претседателот на Финска меѓу собраните европски лидери на неговиот Самит во Белата куќа за Украина. „Тука сум“, рече насмеаниот Александар Стуб од своето место на главната маса, спроти американскиот претседател и до Володимир Зеленски. „Ох, изгледаш подобро од кога и да е“, му одговори веднаш Трамп на својот колега.

Имаше уште комплименти за „младиот, моќен човек“ што ја предводи Финска, која се појави како клучен играч во мировните преговори за Украина, иако е нација со само 5,6 милиони луѓе.

„Некои од меѓународните медиуми можеби се прашуваат зошто е тука претседателот на Финска?“, рече Стуб, седејќи со лидерите на Велика Британија, Франција, Германија, Италија, Европската комисија, НАТО, Украина и САД. „Мислам дека причината е веројатно тоа што доаѓаме од мала земја, но имаме долга граница со Русија, над 800 милји (1287 км)“, им рече тој на новинарите.

„И, секако, имаме сопствено историско искуство со Русија од Втората светска војна“.

Двете војни на Финска против Советскиот Сојуз завршија со загуба на околу 10 проценти од нејзината територија и со ограничувања на нејзиниот суверенитет за да се спроведе нејзината неутралност. Терминот „Финландизација“ беше создаден за да опише како земјата била принудена да усвои позиција на неутралност од страна на својот поголем, агресивен сосед. Дури во 1995 година, по падот на Советскиот Сојуз, Финска можеше да се приклучи на Европската Унија. Таа се приклучи на НАТО дури во април 2023 година, како директен одговор на нелегалната инвазија на Путин врз Украина.

Искуството може да наиде на оддек во сегашноста ако Киев попушти на притисокот од Трамп да жртвува дел од својата територија за да воспостави мир со Русија, која има намера да ја „финландизира“ Украина.

Стуб рече дека мирот е поблиску сега отколку кога било, благодарение на Трамп. „Ако го гледам позитивниот аспект на моменталната ситуација, ние најдовме решение во 1944 година, и сигурен сум дека ќе можеме да најдеме решение во 2025 година за да ја завршиме руската војна на агресија и да постигнеме траен и праведен мир“, рече тој.

Таткото и дедото на Стуб биле родени во Карелија, територија што Финска била принудена да ја отстапи и која останува дел од Русија.

По состанокот во Белата куќа, Стуб нагласи дека – за разлика од Финска по војната – Украина не е сама и нема да биде принудена да се откаже од територија.

Стуб, 57-годишен конзервативец со очила и страст кон триатлонот Ајронмен, е вистинската причина поради која Финска се наоѓа меѓу моќните играчи. Поранешниот премиер, кој има британска сопруга и докторат од Лондонската школа за економија, беше избран за претседател во февруари 2024 година. Тоа беше првото гласање одржано откако Финска се приклучи на НАТО. Ако беше по волјата на Стуб, голем поддржувач на Украина, неговата земја ќе се приклучеше на алијансата уште во 1995 година.

Како претседател, тој е шеф на државата, врховен командант на финските одбранбени сили и ја води надворешната политика на нацијата.

Пред да се сврти кон политиката, негов сон бил да стане професионален голфер. Тој обезбедил стипендија за голф на Универзитетот Фурман во Јужна Каролина. Голф-играта на Стуб се покажа како негово тајно оружје во мисијата да го шармира Трамп. Тој играше со американскиот претседател на неофицијално патување во Мар-а-Лаго во март оваа година, само еден месец по озлогласената расправија на Трамп со Зеленски во Овалната соба.

Трамп беше освоен. „Тој е многу добар играч, и ние го освоивме машкиот гостински голф-турнир во Меѓународниот голф-клуб на Трамп“, напиша претседателот на својата платформа Truth Social.

Стуб минатата недела изјави за „Вол Стрит Журнал“: „Многу е важно да можеш да играш голф со претседателот. Ретко е претседател од мала земја да помине седум часа во присуство на претседател од голема земја“.  Тој додаде: „Голфот беше доста корисна алатка таму. Морам да признаам“. Од нивната рунда голф, американскиот претседател стана построг кон Путин и помек кон Зеленски.

Во меѓувреме, Стуб создаде улога на посредник меѓу Трамп, европските лидери и Зеленски. На погребот на папата Франциск во април, клучен момент во детантот меѓу Зеленски и Трамп, Стуб седеше меѓу претседателот и Меланија Трамп.

Се вели дека тој е во редовен контакт со американскиот претседател, делумно помогнат од неговите рани утрински почетоци за тренинг за триатлон, што значи дека може да разменува пораки во разумно време по американско време. „Можам да му соопштам на Трамп што мислат Европејците или што мисли Зеленски, а потоа можам да им соопштам што мисли Трамп на моите европски колеги“, рече тој.

Хелсинки доби покана за високо профилниот самит, додека други многу поголеми земји од ЕУ беа изоставени. Украина побара Финска да биде една од земјите поканети на разговорите во Вашингтон, при што Белата куќа потоа го покани Стуб, изјави извор за „Телеграф“. Немаше место за Полска, друг сосед на Русија и Украина што троши многу за одбрана.

Се вели дека Трамп го разгневил полскиот премиер Доналд Туск со тоа што побарал неговиот жесток ривал – Карол Навроцки, претседателот на Варшава поврзан со МАГА – да присуствува на телеконференција за Украина за европските лидери минатата недела.

Шпанија, која е во жесток конфликт со САД поради барањата на Трамп за поголеми трошоци за одбрана, исто така не беше поканета.

Стуб пофален за дипломатски успех

Финските медиуми со задоволство го прославија дипломатскиот успех на Стуб. „Стуб очигледно успеал на лично ниво да разговара со Трамп на начин што му се допаднал на Трамп и создал доверлива врска што изгледа трајна и дава резултати“, рече поранешниот амбасадор Хану Химанен за јавниот радиодифузер Yle.

Ед Арнолд, виш истражувач за европска безбедност во Кралскиот институт за обединети служби, изјави за „Телеграф“ дека вклучувањето на Финска веројатно се заснова повеќе на асертивноста на Стуб отколку на напорите на целата земја.

Има и други причини зошто Финска се наоѓа во толку влијателна позиција, додека Стуб работи на одржување на она што го нарекува „Тим Европа“ и САД обединети околу Украина. Таа поседува страшна војска создадена низ децении живеење во сенката на Русија и долго време била посредник меѓу Русија и САД.

Нејзината граница од 800 милји со Русија е главоболка за Путин бидејќи сега е граница на НАТО.

Извори за финските медиуми изјавија дека Хелсинки е подготвен да одигра своја улога во заштитата на конечниот мировен договор во Украина. Иако тоа би можело да вклучува фински војници, поверојатно е да вклучува логистика и обука.

Николај Соков, поранешен советски и руски преговарач за контрола на оружјето, изјави за „Телеграф“ дека појавата на Финска како главен играч во Европа се центрира околу нејзиното приклучување кон НАТО. Тој рече: „Русија ќе треба да се справи со многу подолга граница со НАТО и особено со екстремната ранливост на полуостровот Кола. Балтичкото Море ќе остане главна точка на тензии со висок ризик од конфликт, како Западен Берлин во 50-тите и раните 60-ти години“. Арнолд додаде дека Финска сигурно се чувствува посамоуверено во проектирањето на светската сцена откако се приклучи на НАТО. „Процесот на приклучување кон НАТО беше сложен и бараше многу фокус. Таа мораше да се прилагоди на ненадејното членство во оваа Алијанса, станувајќи веднаш клучен играч, инстантно станувајќи држава на првата линија што дели граница со Русија“, рече тој. „Не им одговара да бидат во средината на групата“.

Арнолд, сепак, забележа дека стилот на дипломатија на Трамп се потпира на лични односи, што значи дека Европа била принудена да го прилагоди својот пристап кон односите со САД. „Кој и да се согласува со Трамп – ставете го во соба со него за да го менаџира“, додаде тој.

Во меѓувреме, претседателот на Финска ќе ја искористи сета своја влијателност за да го сврти гневот на Трамп од Зеленски кон Путин.