Каде се изгуби левицата во Европа?

Европските лидери брзо му честитаа на центристот Никушор Дан за драматичната победа во неделата на претседателските избори во Романија, победувајќи го противкандидатот од крајната десница Ѓеорѓе Симион. Дан освои 53,6 проценти од гласовите, пред Симион, кој водеше кампања за националистички вредности и конзервативни политики слични на оние на американскиот претседател Доналд Трамп.

Спротивно на тоа, проевропскиот градоначалник на Букурешт, Дан, вети дека ќе ја задржи земјата на европскиот пат и ќе продолжи да ја поддржува соседна Украина. Неговата победа е големо олеснување за Европската Унија и Украина во време на клучни предизвици за Европа, објави Euronews.

Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, ја изрази својата поддршка за градење отворена и просперитетна Романија во силна Европа. Претседателот на Европскиот совет, Антонио Коста, рече дека резултатот покажува силен сигнал за посветеноста на Романците кон европскиот проект.

Жан-Мишел Де Ваеле, политиколог на Универзитетот ULB во Брисел, за Euronews изјави дека само времето ќе покаже дали резултатите од изборите навистина претставуваат неуспех за европските националисти, но тој нагласи дека лидерите не можат да го игнорираат гневот на гласачите против естаблишментот.

„Има многу проблеми што треба да се решат. А граѓаните во овој дел од Европа немаат целосна доверба во Европската Унија. Конечно, 46% од романските граѓани гласаа за Симион. Значи, ЕУ може да се радува, но не може да заборави што се случува и не може да каже дека продолжува како порано“, рече Де Ваеле.

Полска и Португалија, исто така, излегоа на гласање во она што се покажа како супер недела за европските избори. Во Полска, проевропскиот кандидат Рафал Тшасковски го освои првиот круг, пред конзервативниот Карол Навроцки. Двајцата ќе се соочат во вториот круг на 1 јуни.

Во Португалија, владејачката централно-десничарска коалиција AD победи на вонредните парламентарни избори, но не успеа да освои мнозинство, додека крајно десничарската партија Чега постигна рекорден раст. Во исто време, левичарската ПСД изгуби 20 места во парламентот, што резултираше со оставка на лидерот на партијата Педро Нуно Сантош.

Европа ја мачи криза на идентитетот

Традиционалните левичарски партии се во слободен пад на сите три споменати избори. Де Ваеле рече дека во Романија недостатокот на поддршка од централно-левицата за проевропскиот кандидат е големо изненадување.

„Во Европа има криза на идентитетот, а левичарските партии немаат многу да понудат и не се преиспитуваат доволно. Романската ПСД е членка на Партијата на европските социјалисти, која ја поддржува демократијата, но тоа не е доволно. Затоа, мислам дека тоа покажува недостаток на насока, недостаток на лидерство“, објасни Де Ваеле.

Во првиот круг од полските претседателски избори, двајцата десничарски кандидати немаа левичарски противник. Според Де Ваеле, проблемите на левичарските партии во Романија, Полска и Португалија се поврзани со губењето на врската со нивните традиционални гласачи.

„Ова го гледаме јасно во Португалија. Областите каде што Португалската комунистичка партија или левицата беа силни сега се преземени од екстремната десница. Значи, тие го изгубија контактот со јавноста, немаат многу да понудат во однос на дискурсот, визиите, социјалните проекти. И се во многу големи тешкотии“, рече Де Вале.

Неодамна, германските и унгарските социјалдемократи имаа тешкотии да ги освојат гласачите во борбата против нивните десничарски или центристички соперници. Според Де Вале, ова делумно се должи на проблеми со лидерството: „Мислам дека ни требаат силни лидери кои всушност се осмелуваат да дејствуваат. Знаете, да се биде левичар денес е речиси малку срамно. Како да нема повеќе гордост, како социјалдемократијата да ја изгубила својата цел.“

Де Вале верува дека кризата на лидерството е една од причините зошто многу гласачи се свртуваат кон лидери кои дејствуваат решително: „Мислам дека граѓаните бараат конкретни политики, а владите заземаат силни позиции. Затоа Трамп е толку успешен. Тој е еден вид многу самоуверен, многу силен популистички лидер.“

„Дел од нивната привлечност доаѓа од фактот што велат „Ќе направам нешто за тебе“. И мислам, за жал, умерената левица или умерената десница се парализирани и немаат никакви силни предлози“, заклучи Де Ваеле.

Каде е левицата?

Во последната деценија, европската левица се соочува со длабока криза на идентитетот, што се одразува преку изборните порази и загубата на врската со традиционалната база на гласачи. Како што истакнува Жан-Мишел Де Ваеле, левичарските партии не успеваат да понудат јасна визија и конкретни политики што одговараат на новите социјални и економски предизвици. Ова се гледа и во Романија, Полска и Португалија, каде што левицата или е маргинализирана или губи позиции на сметка на центристички и десничарски сили.

Падот на левицата е резултат и на недостатокот на харизматични лидери, како и на неспособноста да се артикулираат одговори на прашања како што се нееднаквоста, миграцијата и идентитетот. Додека десницата нуди едноставни, често популистички решенија и јасен наратив, левицата останува заглавена во внатрешни дебати и недоволно убедливи понуди за граѓаните. Дополнително, традиционалната работничка класа, некогаш столб на левицата, се чувствува напуштена и се свртува кон партии што ветуваат директна акција.

Заклучно, левицата во Европа не е исчезната, но е во длабока трансформација и мора да најде нова енергија, јасна визија и лидери што ќе ги инспирираат граѓаните ако сака повторно да стане релевантна сила на континентот.