Кој ги измислил парите?

Колку пати сте се запрашале кога и како се појавиле парите? Денес, плаќаме со банкноти, монети или дигитални средства, но историјата на парите е многу постара и поинтересна, исполнета со иновации и промени низ човечката цивилизација.

Почетоци: размена на вредности

Преди парите, луѓето користеле систем на размена — бартер. За плаќање служеле различни производи: сапун, какао, влакна од слонова опашка, житарици, кожи од животни, пердуви, чај и други стоки важни во заедницата.

Во древниот Медитеран богатството се мерело со бројот на овци и крави — тие биле и валута и симбол на статус. Но бартерот имал свои ограничувања: ако некој имал овци, а не му требала облека, не можел лесно да размени. Тоа создаде потреба за универзално средство за плаќање.

Првите метални монети

Металните пари почнале да се користат пред околу 3.000 години. Бакарот бил првиот метал, а потоа бронзата. Во античкиот Рим се користеле грутки од бакар („aes rude“) како рани пари.

Во Кина, уште во 620 година од нашата ера, се користеле бакарни и бронзени дискови со квадратна дупка во средината — многу долготраен систем кој траел до 1920 година.

Револуцијата на хартиените пари

Првите хартиени пари се појавиле во Кина за време на династијата Танг (7 век), но официјално се користеле од почетокот на 11 век. Овие „Џиаози“ беа првите хартиени банкноти, со повеќекратни печати за да се спречи фалсификување.

Хартиените пари биле револуција — полесни за носење и производство, со што владите добиле подобра контрола врз паричната политика.

Првите хартиени пари во Европа

Во Европа, првата хартиена банкнота е издадена во Стокхолм на 16 јули 1661 година. Ова ги направи плаќањата поедноставни и побезбедни, намалувајќи го ризикот од кражби.

Иако на почетокот луѓето се сомневале во вредноста на хартијата, шведските власти со сериозни мерки (потписи од доверливи функционери) ја зголемиле довербата, што ја поттикнало и другите земји да воведат хартиени пари.

Современи валути и иднината на парите

Денес постојат повеќе од 170 различни валути во светот, а само 8% од парите се физички — монети и банкноти. Останатите се во електронска форма.

Дигиталните валути, како што е предложеното дигитално евро, претставуваат нова револуција во финансискиот свет.

Заклучок

Парите не се измислени од еден човек или култура. Тие се развивале низ векови, обликувани од потребите на различни цивилизации. Од бартер, преку метални и хартиени пари, до дигитални валути — парите се неизоставен дел од човечкиот живот и ќе продолжат да се менуваат.