Крај на „играта“ во Украина: Што сака секоја страна од мировниот договор

Иднината на Украина е во фокусот на Минхенската безбедносна конференција (МБК), само неколку дена по шокантниот телефонски разговор меѓу американскиот претседател Доналд Трамп и рускиот претседател Владимир Путин, во кој тие се согласија да започнат преговори за ставање крај на војната во Украина, пишува Би-Би-Си во анализата со наслов „Крај на „играта“ во Украина: Што сака секоја страна од мировниот договор“.

Опишувајќи го повикот претходно оваа недела како „одличен“, Трамп рече дека постои „добра можност да се стави крај на таа ужасна, многу крвава војна“.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски предупреди дека неговата земја не смее да биде изоставена од какви било мировни преговори.

Европските сојузници изгледаа изненадени од природата на повикот, при што францускиот претседател Емануел Макрон предупреди дека секој мировен договор што вклучува капитулација пред Русија ќе заврши „лошо за сите“.

Сè уште не е јасно кога би можеле да започнат мировните преговори, но кога ќе започнат, прашањата околу територијата, безбедносните преговори и иднината на Украина во НАТО ќе бидат меѓу клучните теми за разговор. Еве ги позициите на различните страни.

Која територија изгуби Украина и дали ќе биде вратена?

Москва моментално контролира околу една петтина од територијата на Украина, главно на југ и на исток.

По соборувањето на прорускиот претседател на Украина во 2014 година, Русија го анектира црноморскиот полуостров Крим и ги поддржа проруските сепаратисти во крвавите борби во регионите Доњецк и Луганск.

Конфликтот потоа избувна во сеопфатна војна пред речиси три години по целосната инвазија на Русија.

Обидите на Москва да го заземе главниот град Киев беа спречени, но руските сили оттогаш полека ја проширија својата територијална контрола, главно на исток.

Украинските сили, поддржани со оружје и опрема од САД и европските сојузници, го отежнаа тој напредок што е можно повеќе и понекогаш можеа да ја вратат територијата, како и да организираат контраофанзива во западна Русија.

Украина отсекогаш инсистираше на тоа дека секој мировен договор мора да вклучува целосно повлекување на руските трупи од Украина назад до границите пред 2014 година, вклучувајќи ги Крим, Доњецк и Луганск.

„Никогаш нема да ги признаеме окупираните територии како руски“, рече Зеленски на прес-конференција за време на МБК.

Русија, од друга страна, формално анектираше четири региони на источна и јужна Украина и сака тие да бидат признати како дел од Русија – и покрај тоа што не ја контролира целата територија во тие региони.

Во интервју за Гардијан, Зеленски сугерираше дека територијата што ја контролира Русија во Украина може да биде заменета со територија што Украина ја зазеде во западниот руски регион Курск како дел од мировниот договор. Сепак, Кремљ брзо го отфрли тоа.

До неодамна, западните сојузници на Украина стоеја на ставот на Зеленски дека цела Украина, вклучително и Крим, треба да се врати.

Но, новиот американски министер за одбрана Пит Хегсет истури ладна вода врз тие надежи, велејќи на самитот во февруари дека постигнувањето на границите пред 2014 година е „нереална цел“.

„Желбата да се постигне оваа илузија само ќе ја продолжи војната и ќе предизвика повеќе страдања“, рече тој.

Дали Украина може да стане членка на НАТО?

Украина сака да се приклучи на НАТО, тврдејќи дека западната воена алијанса – во која членките се обврзуваат да се бранат едни со други доколку бидат нападнати – е најдобриот начин да се обезбеди нејзината безбедност.

За Киев, целосната инвазија на Русија е доказ дека само членството во НАТО може да ја гарантира неговата безбедност.

Сепак, Русија постојано се спротивставува на идејата Украина да стане членка, плашејќи се дека тоа ќе ги доближи силите на НАТО премногу до нејзините граници.

При пристигнувањето за МСЦ, Зеленски рече дека Украина им верува на безбедносните гаранции на НАТО, пред да додаде дека смета дека членството ќе биде „најевтината опција за секого“.

Европа треба да се обедини околу Украина за да се заштити, додаде тој.

Членките на НАТО постојано тврдеа дека Украина треба да стане членка на НАТО во иднина, при што премиерот на Обединетото Кралство Сер Кир Стармер му рече на Зеленски дека земјата е на „неповратен пат“ кон членство.

Но, тие гаранции сега изгледаат помалку цврсти, откако американскиот секретар за одбрана ја минимизираше веројатноста за членство на Украина во НАТО во какво било мировно решение.

„САД не веруваат дека членството на Украина во НАТО е реален исход од договореното решение“, рече Хегсет.

Какви безбедносни гаранции би можеле да постојат?

Зеленски рече дека претходните разговори со американскиот претседател Доналд Трамп „дефинитивно не биле доволни за да се формира план“ за мир.

Говорејќи при пристигнувањето во MSC, тој рече дека сигналите што доаѓаат од САД се „силни“, но „различни“.

Хегсет тврдеше дека Трамп е „еден човек на светот“ способен да ги зближи двете страни и инсистираше на тоа дека обидите на САД да преговараат за мир „секако не се предавство“ на украинските војници кои се борат против инвазивните руски сили.

Во меѓувреме, американскиот потпретседател рече дека испраќањето војници во Украина е „сè уште на маса“ доколку Русија не успее да преговара за мировен договор со добра волја.

„Претседателот не навлегува во ова со ролетни“, изјави Џеј-Ди Венс за Волстрит журнал.

Уште во октомври, Зеленски го претстави својот победнички план пред украинскиот парламент, кој вклучуваше клучни точки како што се членството во НАТО, заедничката заштита на САД и ЕУ на критичните природни ресурси и ограничувањето на Русија преку ненуклеарен стратешки пакет за одвраќање распореден на украинска територија.

На американскиот претседател во тоа време, Џо Бајден, му беше даден брифинг за овој план – како и тогашните претседателски кандидати Камала Харис и Доналд Трамп.

Не е јасно дали некој дел од плановите на Зеленски ќе биде пренесен на мировни преговори, но Хесгет предупреди дека нема да има американски војници на теренот во Украина во каков било иден безбедносен аранжман.

Зеленски изјави за Гардијан дека не верува дека безбедносните гаранции без учество на САД ќе функционираат.

Одбранбени извори во Обединетото Кралство, цитирани во весникот Тајмс, тврдат дека САД би можеле да обезбедат некаква форма на противвоздушна одбрана – веројатно ракети Патриот – на мировните сили во Украина во замена за пристап до минерали.