Skip to content
Највисокиот суд на Европската Унија во четвртокот пресуди дека Уставниот суд на Полска не е „независен и непристрасен“, поради политизирани именувања направени за време на претходната конзервативна влада.
Во својата пресуда, Судот на правдата на ЕУ наведе дека полскиот Уставен суд го „повредил принципот на ефективна судска заштита“ и ги „занемарил приматот, автономијата, ефикасноста и униформната примена на правото на ЕУ“.
Уставниот суд е највисокото судско тело во Полска, надлежно за проверка на усогласеноста на законите, политиките и меѓународните договори со уставот на земјата.
Во периодот меѓу 2015 и 2023 година, тогаш владејачката партија Право и правда (PiS) спроведе длабоки промени во судскиот систем, вклучително и воспоставување политичка контрола врз највисоките судови, како Уставниот суд и Врховниот суд.
Овие реформи ја доведоа Полска во судир со Европската комисија, извршното тело на ЕУ, која оспори дел од промените пред Судот на правдата на ЕУ и привремено ги суспендираше исплатите на европски фондови за земјата.
Судот на ЕУ оцени дека начинот на кој биле именувани тројца судии и претседателот на полскиот Уставен суд за време на владеењето на Право и правда сериозно го доведува во прашање статусот на судот „како независен и непристрасен суд основан со закон, во смисла на правото на ЕУ“.
Во теорија, ваквата пресуда од највисокиот суд на ЕУ треба да доведе до национални реформи за враќање на независноста на Уставниот суд, што е услов за членство во Унијата.
Во практика, меѓутоа, двајца последователни министри за правда од новата либерална влада, која е на власт од 2023 година, не успеале да ја обноват независноста на овој суд.
Главната причина, според оценките, е тоа што актуелниот и поранешниот претседател на Полска, кои политички се поврзани со Право и правда, ги блокирале или најавиле дека ќе ги блокираат законските измени со кои би се поништиле спорните реформи.
Полскиот министер за правда Валдемар Журек ја поздрави пресудата.
„Оваа пресуда ја обврзува нашата држава да преземе дејства“, напиша тој во објава на социјалната мрежа X. „Мораме заедно да го обновиме вистинскиот, независен Уставен суд. Ова е фундаментално прашање за државата и за граѓаните. Подготвени сме за оваа задача.“
Пресудата дополнително ја нагласува долгогодишната загриженост на европските институции за владеењето на правото во Полска и ја зголемува политичката тежина на реформите што новата влада ќе мора да ги спроведе за целосно усогласување со стандардите на ЕУ.