Skip to content
Иако ветувањата за брзо донесување мир во Газа и Украина се сè уште нереализирани, американскиот претседател Доналд Трамп се насочува кон уште еден дипломатски предизвик – обидот да го запре нуклеарниот напредок на Иран.
Неговата администрација најави нова рунда разговори што ќе се одржат денеска во Рим, што многумина го сметаа за невозможно сценарио по годините на непријателство, особено откако Трамп еднострано го повлече САД од иранскиот нуклеарен договор во 2018 година и воведе строги санкции.
Минатонеделната средба во Оман помина во позитивен тон, но официјалните преговарачи од двете страни предупредуваат дека не треба да се очекува брз пробив. Разговорите за потенцијален нов договор се во многу рана фаза, а се размислува и за можноста од привремен договор како вовед во посеопфатна спогодба. Сепак, воената реторика не исчезна – Трамп повторно се закани дека ќе ги бомбардира иранските нуклеарни постројки доколку не се постигне договор.
Преговарач од американска страна е Стив Виткоф, бизнисмен и пријател на Трамп, кој нема дипломатско искуство, но има директен пристап до претседателот. Наспроти него ќе седи иранскиот министер за надворешни работи Абас Аракчи, искусен дипломат кој, според западни аналитичари, би можел да го искористи неисукството на Виткоф. Комбинацијата од сложени технички детали, историска недоверба и регионални тензии го прават овој процес особено непредвидлив.
Дополнителна несигурност внесуваат и измешаните пораки од самата администрација. Виткоф изјави дека „оружена нуклеарна програма“ е црвена линија, истакнувајќи дека Иран би можел да продолжи со ниско ниво на збогатување на ураниум – само за подоцна да побара целосно запирање. Од Техеран стигна брз одговор: „правото на збогатување не е предмет на преговори.“ Иако санкциите го натераа Иран повторно да седне на маса, Техеран останува сомничав, особено со оглед на тоа што откако САД се повлекоа од договорот, Иран драматично го зголеми нивото на збогатување на ураниумот.
Потегот на Трамп да отвори нов дипломатски фронт во Иран доаѓа додека неговите обиди за мир во Газа и Украина остануваат без резултат.
Виткоф беше вклучен во прекинот на огнот во Газа во јануари, кој брзо се распадна, а напредок во Украина речиси и да нема.
Израел, изненаден од новиот дипломатски курс, ја повикува администрацијата на договор како оној со Либија во 2003, што Иранците најверојатно нема да го прифатат. Заливските земји се надеваат на успешни преговори, но се чувствуваат исклучени од процесот.
И покрај пречките, дел од аналитичарите веруваат дека нуклеарен договор со Иран можеби е поостварлив за Трамп од мир во Газа или Украина.
