Палестина – држава што постои и што не постои. Што значи признавањето на палестинска држава?

Палестина е држава што постои и што не постои. Што значи признавањето на палестинска држава? На ова прашање одговара анализата на Би-Би-Си.

Има голем степен на меѓународно признавање, дипломатски мисии во странство и тимови што се натпреваруваат на спортски натпревари, вклучувајќи ги и Олимписките игри.

Но, поради долготрајниот спор на Палестинците со Израел, таа нема меѓународно договорени граници, нема главен град и нема армија. Поради воената окупација на Западниот Брег од страна на Израел, палестинската власт, формирана по мировните договори во 1990-тите, нема целосна контрола врз својата земја или народ. Газа, каде што Израел е исто така окупаторска сила, е во средината на разорна војна.

Со оглед на нејзиниот статус како еден вид квази-држава, признавањето е неизбежно донекаде симболично. Тоа ќе претставува силна морална и политичка изјава, но малку ќе промени на терен.

Но, симболиката е силна. Како што истакна поранешниот министер за надворешни работи на Велика Британија, Дејвид Лами, за време на говорот во ОН во јули: „Велика Британија носи посебен товар на одговорност да го поддржи решението за две држави“.

Тој продолжи да ја цитира Балфуровата декларација од 1917 година – потпишана од неговиот претходник како министер за надворешни работи Артур Балфур – која прво ја изрази поддршката на Велика Британија за „воспоставување во Палестина национален дом за еврејскиот народ“.

Но, таа декларација, рече Лами, дојде со свечено ветување „дека нема да се стори ништо што може да ги загрози граѓанските и религиозните права на постојните нееврејски заедници во Палестина“.

Поддржувачите на Израел честопати истакнуваа дека лордот Балфур не се осврнал експлицитно на Палестинците ниту пак рекол ништо за нивните национални права.

Но, територијата претходно позната како Палестина, која Велика Британија ја владееше преку мандат на Лигата на народите од 1922 до 1948 година, долго време се сметаше за недовршена меѓународна работа.

Израел настанал во 1948 година, но напорите за создавање паралелна држава Палестина пропаднале, од мноштво причини.

Како што рече Лами, политичарите „се навикнале да ги изговараат зборовите „решение за две држави““.

Фразата се однесува на создавање палестинска држава на Западниот Брег и Појасот Газа, во голема мера по линиите што постоеја пред арапско-израелската војна од 1967 година, со Источен Ерусалим – окупиран од Израел од таа војна – како нејзин главен град.

Но, меѓународните напори за постигнување решение за две држави не дадоа резултати, а колонизацијата на големи делови од Западниот Брег од страна на Израел, нелегална според меѓународното право, го претвори концептот во во голема мера празен слоган.

Кој ја признава Палестина како држава?

Палестина моментално е признаена од околу 75% од 193-те земји-членки на ОН.

Во ОН, таа има статус на „држава со постојан набљудувач“, што дозволува учество, но нема право на глас.

Со признавањето од страна на Велика Британија и Франција, Палестина наскоро ќе ја ужива поддршката на четири од петте постојани членки на Советот за безбедност на ОН.

Кина и Русија ја признаа Палестина во 1988 година.

Ова ќе ги остави САД, убедливо најсилниот сојузник на Израел, во малцинство од еден.

Вашингтон ја призна Палестинската самоуправа, на чие чело моментално е Махмуд Абас, уште од нејзиното формирање во средината на 1990-тите.

Оттогаш, неколку претседатели ја изразија својата поддршка за евентуалното создавање палестинска држава. Но, Доналд Трамп не е еден од нив. Под неговите две администрации, политиката на САД во голема мера се потпираше на Израел.

Зошто Велика Британија и другите земји го прават тоа сега?

Последователните британски влади зборуваа за признавање на палестинска држава, но само како дел од мировен процес, идеално во соработка со други западни сојузници и „во моментот на максимално влијание“.

Да се ​​направи тоа едноставно како гест, веруваа владите, би било грешка. Можеби ќе ги натера луѓето да се чувствуваат добронамерно, но всушност нема да промени ништо на терен.

Но, настаните очигледно ги присилија рацете на неколку влади.

Сцените на прикрадувачки глад во Газа, растечкиот гнев поради воената кампања на Израел и големите промени во јавното мислење – сите одиграа улога во тоа да нè доведат до оваа точка.

САД се против

Администрацијата на Трамп никогаш не го криеше своето противење на признавањето, при што самиот американски претседател призна дека има „несогласување со премиерот по тоа прашање“ на заедничката прес-конференција во четврток.

Двајцата лидери рекоа дека разговарале за ова прашање за време на нивниот состанок еден на еден.

Всушност, јасно е дека ставот на САД се зацврсти во целосно противење на самиот концепт на палестинска независност.

Во јуни, сегашниот амбасадор на САД во Израел, Мајк Хакаби, изјави дека смета оти САД повеќе не го поддржуваат создавањето палестинска држава.

Неодамна, државниот секретар на САД, Марко Рубио, изјави дека Хамас „ќе се чувствува поохрабрен“ од меѓународниот притисок за признавање на Палестина.

Неговите зборови, за време на заедничката прес-конференција со Нетанјаху на 15 септември, го повторија израелскиот аргумент дека признавањето е „награда за тероризам“, по катастрофалните напади на Хамас од 7 октомври 2023 година.

Рубио, исто така, вели дека САД ги предупредиле оние што се залагаат за признавање дека тоа веројатно ќе го испровоцира Израел да го анектира Западниот Брег.

„Им кажавме дека тоа ќе доведе до вакви реципрочни акции и дека ќе го отежни прекинот на огнот [во Газа]“, им рече тој на новинарите на почетокот на септември.