Skip to content
Неуспешниот пуч на Евгениј Пригожин ја демонстрираше слабоста на Путин на власт. Како што вели лидерот на опозицијата Михаил Ходорковски: „Сега земјата и светот знаат дека е можно да крене бунт против Путин“, пишува Политико.
Без отпор, банда тешко вооружени платеници, разбојници и осуденици преминаа од окупираните територии на Украина во Русија, ја презедоа контролата врз Ростов, клучниот логистички центар и воен штаб, и го продолжија патот кон Москва преку автопатот М4. Тие наидоа на отпор само околу Воронеж, на шест часа возење од главниот град на Русија, но успеаја да стигнат на 240 километри од работ на Москва.
Во саботата вечерта Путин можеби мислеше дека ќе може мирно да спие, откако постигна договор според кој Вагнеровците ќе бидат разоружани или интегрирани во руската армија, а Пригожин ќе биде испратен во Минск. На Путин мора много да му пречи тоа што се чини дека ниту тој договор не е конечен. Пригожин одлучно му се спротивставува и тврди дека Белорусија му понудила да го задржи „Вагнер“ како борбена единица.
Путин покажа слабост кога изјави дека Вагнеровците се слободни да си заминат, но сè уште не е јасно од првата аудио снимка на Пригожин по пучот дали тој навистина заминал во Белорусија или само имал намера да го стори тоа.
Неверојатно е што за целата епизода за време на викендот беа потребни само околу 8.000 борци. Путин мора уште повеќе да го загрижува фактот што многу негови шпиони и високи функционери знаеле што се случува, но не го информирале за тоа.
Американските разузнавачки агенции тврдат дека однапред знаеле оти нешто не е во ред, па затоа е неверојатно што руската воена разузнавачка служба ГРУ, која има блиски врски со „Вагнер“, не забележала ништо сомнително. Отсуството на превентивна акција сугерира дека некои клучни актери одлучиле да набљудуваат и да видат дали деновите на Путин се избројани.
Сепак, без широка активна поддршка од војската и играчите како чеченскиот лидер Рамзан Кадиров, бунтот на Пригожин беше осуден на пропаст, што делумно го објаснува ненадејниот прекин на бунтот и прифаќањето на договорот со посредство на рускиот сатрап Александар Лукашенко. Интересно е како белорускиот автократ, кој е зависен од Москва за политичка и економска поддршка, мораше да се забавува со менување ставови и наративи за да го спаси Путин.
Иако пучот не успеа, јасно е дека Путин е најголемиот губитник
Со тоа што се криеше во позадина, рускиот лидер не само што им дозволи на Украинците можност да тврдат дека се повлекол од Москва, туку неговото однесување беше сосема поразлично од самодовербата што ја покажа Борис Елцин на тенкот за време на државниот удар против последниот советски лидер Михаил Горбачов во 1991 година. Како сојузник и критичар на Горбачов, Елцин беше многу активен во водењето на кампањата против авторитарното владеење за да се спротивстави на пучот, охрабрувајќи ги другите да ја изразат својата решителност да се спротивстават на напорите на тврдокорните советски и КГБ заговорници кои се обидуваа да ги вратат сказалките на историјата наназад.
Се разбира, тој пуч во 1991 година навестува што може да се случи во Русија по неуспешниот пуч на Пригожин.
Горбачов беше смртно ранет. Ова доведе не само до моментален распад на Комунистичката партија на Советскиот Сојуз, туку четири месеци подоцна и до распад на СССР. Однесувањето на Пригожин, неговото свртување против човекот кој го воздигна, остави јасен впечаток дека непокорот лежи веднаш под површината. Во текот на викендот, системот западна во криза, при што некои истакнати режимски великани беа исклучително молчеливи или се обидуваа да проценат кој најверојатно ќе победи во конфликтот. Се чини дека жителите на Ростов ги поддржаа бунтовниците.
Клучните сојузници и пропагандисти на Путин веќе креваат врева и се прашуваат како бунтовничките сили успеале толку да се доближат до Москва. „Ако се приближуваат конвои со тенкови, зошто не се запрени?, праша ТВ водителот Владимир Соловјов во неговата саботна емисија.
„Русија избегна катастрофа“, објави Царград, националистички православен медиумски извор. „На крајот, беше можно да се запре крвопролевањето, иако Русија беше на само еден чекор од граѓанска војна“, додаде тој. „Политички гледано, рамнотежата на постоечките сили веќе е нарушена“, се вели во уредничкиот коментар, сугерирајќи дека „познатите кули на Кремљ се уриваат. Некои луѓе можеби ќе треба да заминат“.
Ова не е крај. Сега се подготвуваат лов на вештерки и дополнителни фракционерски конфликти
И тука ништо не е готово. Веројатно се подготвуваат лов на вештерки и натамошни расправии и конфликти, бидејќи фракциите размислуваат како да се погрижат барем да не станат жртви кога сето тоа конечно ќе пукне. „Не го видовме последниот чин“, рече американскиот државен секретар Ентони Блинкен во неделното интервју за CBS.
Овој став го делат протераните руски опозициски лидери како Ходорковски. „Обидот за воен удар беше еден од најсериозните политички настани во Русија во последните 20 години“, вели тој. „Но, демократската опозиција не ја искористи ситуацијата бидејќи се подготвуваше за други сценарија“, напиша тој на Твитер. „Демократското движење мора да научи лекција: промената на режимот нема да дојде од гласачкото ливче“, додаде тој.
Додека го поздравуваат бунтот како знак за крајот на владеењето на Путин, Ходорковски и другите демократски опозициски фигури собрани околу Рускиот акционен комитет, кој тој го основа со поранешниот светски шаховски шампион Гари Каспаров, ги повикуваат западните влади да ги признаат опозициските институции како „легитимни претставници на руското општество со свои можности, бидејќи тоа ќе и помогне на опозицијата да се натпреварува со милитаризираните национални патриоти“.
Сепак, не е јасно како демократската опозиција може да влијае на текот на настаните на терен и да биде нешто повеќе од набљудувач. Тоа е вечен предизвик за протераните опозициски групи, колку и да се подготвуваат додека авторитарните режими се сопнуваат и се распаѓаат. На почетокот на револуцијата во март 1917 година, Владимир Ленин бил шокиран кога дознал за падот на Романови. “Неверојатно!” ѝ извика на Надежда Крупска, неговата сопруга. „Такво изненадување! Мораме да се вратиме дома“, рече тој. А германската висока команда го овозможи тоа со организирање на осумдневно патување со воз за враќање во Русија, која тогаш беше во хаос.
Тогаш, како и сега, опозицијата беше фрагментирана, поделена на спротивставени страни, меѓусебно сомнителни фракции кои поддржуваа различни политички агенди и идеологии, а несогласувањата не беа ублажени со судири на личности. Со месеци постоеле поделби по различни линии, вклучително тактика и употреба на насилство. Имаше поделба меѓу „старите“ политички прогонети лица и оние што неодамна се приклучија. Рускиот акционен комитет се судри со Илја Пономарев, поранешен руски пратеник кој стана дисидент и сега живее во Кијив, меѓу другите, а обидите да се координира со најпознатиот руски опозициски лидер, затворениот Алексеј Навални, се покажаа постојано неостварливи.
Колапсот ќе биде насилен и хаотичен
Кога ќе се случи конечниот колапс, најверојатно ќе биде хаотичен и насилен. Најмоќните сили во државата, таканаречените силни безбедносни функционери, тешко дека лесно ќе се откажат од својата моќ, привилегии и богатство, туку ќе се борат, а најдоброто можно сценарио е меѓусебно да се договорат зад кулисите и да постигнат договор, можеби за почеток со премиерот Михаил Мишустин како привидна фигура на лидер.
Но, дури и да успеат, колку време ќе помине пред безбедносните фракции да почнат да се караат меѓу себе, како и со месијанските провоени ултранационалисти? И ако работите брзо почнат да се распаѓаат, дали немирните региони и незадоволните малцинства ќе го искористат моментот за да бараат независност или автономија, поставувајќи нови, неочекувани патишта за Русија?
Со месеци, припадниците на безбедносната служба ФСБ преговараат со протераните опозициски групи, изјави за „Политико“ добро информиран дисидент кој сакаше да остане анонимен. Тоа поттикна некои надежи дека најблиските соработници на Путин и руските опозициски групи можат да постигнат договор за поорганизиран крај на путинизмот – со двете групи обединети во стравот од ултранационалистите кои би ја преземале контролата и би ја воделе војната во Украина уште пожестоко и побезмилосно.
Но, сето тоа е премногу непредвидливо за прогнозирање. „Намерно или не, шефот на „Вагнер“, Евгениј Пригожин, неговиот командант Дмитриј Уткин и нивните платеници станаа мразокршачи на политичките промени во Русија. Она што започна како судир меѓу агенции покрена долготрајна борба за наследството на Путин, за путинизам без Путин и/или за повоена/постпутинска Русија“, забележа Павел Лузин, истражувач од Флечерската школа за право и дипломатија при Универзитетот Туфтс.
Путин сега ќе го зголеми притисокот дома
Некои стравуваат дека Путин сега двојно ќе ги зголеми воените напори и репресијата дома. „Следниот чекор е зголемениот притисок на Путин“, предвидува Пономарев.
„Сега режимот ќе биде обединет во поддршката дома и во странство врз основа на принципот на помало зло“, напиша Пономарев на Фејсбук.
„Благодарност за Вагнеровците – тие покажаа дека се е можно во Русија и дека режимот е исклучително слаб. Поздрав до сите опозиционери кои се уште не го сфатиле ова“, вели Пономарев. Но, другите лидери на опозицијата се скептични.
Што треба да направи Западот додека се одлучува за иднината на Русија? Неговата катастрофална воена интервенција за време на руската граѓанска војна по болшевичкото преземање на власта нуди предупредување, како и поновата историја на западните интервенции на Блискиот Исток – од Сирија до Ирак.
Како и руската опозиција, така и западните сили веројатно ќе бидат сведени на улога на набљудувачи во уште еден, можеби масовен преврат во Русија со огромни глобални последици.
Г. Т.
