САД нема да дозволат прекројувањето на границите на Западен Балкан и влијанието на Кина и Русија

Владата на САД нема да поддржува политики што поттикнуваат територијални размени, поделба или други форми на прецртување на границите по етнички линии во Западен Балкан. САД ќе се спротивстават на злонамерните политики на Кина и Русија во регионот.

Ова е наведено во Законот за овластување за национална одбрана на САД за фискалната 2026 година, потпишан од американскиот претседател Доналд Трамп. Посебно внимание се посветува на земјите од Западен Балкан, потребата од нивна евроатлантска интеграција и намалување на нивната енергетска зависност од Москва.

Средствата според законот, претходно одобрени од двата дома на Конгресот, се наменети првенствено за програми на Министерството за одбрана, за активности на Министерството за енергетика поврзани со националната безбедност, за разузнавачки програми и иницијативи на Стејт департментот.

Западен Балкан

Делови од законот усвоен од Претставничкиот дом и Сенатот се исто така посветени на Западен Балкан.

„Земјите од Западен Балкан – Република Албанија, Босна и Херцеговина, Република Косово, Црна Гора, Република Северна Македонија и Република Србија – претставуваат плуралистички, мултиетнички регион во срцето на Европа, кој е од суштинско значење за мирот, стабилноста и просперитетот на континентот. Одржливиот мир и развој на Западен Балкан се директно поврзани со можностите за демократски и економски напредок што им се достапни на граѓаните и жителите на овие шест земји. Соединетите Американски Држави и земјите од регионот делат заеднички интерес за промовирање на стабилен и одржлив економски раст и развој. Вашингтон ќе продолжи да ги поддржува плуралистичките демократии на Западен Балкан за да спречи враќање на етничките тензии што историски го обележуваа регионот“, се наведува во законот во Дел В – Демократија и просперитет на Западен Балкан.

Во документот се наведува дека зависноста на земјите од регионот од руските фосилни горива ги поврзува нивните економии и политики со Москва и ги попречува нивните аспирации за европска интеграција. Исто така, се забележува дека корупцијата, вклучително и меѓу водечките политички лидери, продолжува да биде една од најсериозните пречки за економскиот и политичкиот развој на регионот. Влијанието на Кина на Западен Балкан може да има негативен ефект и врз стратешката конкуренција, демократијата и економската интеграција со Европа.

Еден од најважните инструменти предвидени во законот се санкциите. Претседателот на САД може да воведе санкции „најдоцна 90 дена по стапувањето во сила на овој закон“ против секое странско лице за кое ќе се утврди дека „се вклучило или се обидело да се вклучи во корупција поврзана со Западен Балкан“. Ова вклучува „корупција извршена од или во име на влада на Западен Балкан, како и од сегашен или поранешен јавен службеник во регионот“. Санкции се предвидени и за поединци и „политики што го загрозуваат мирот, безбедноста, стабилноста или територијалниот интегритет на која било држава или регион на Западен Балкан“.

Спротивставување на Русија и Кина

Не подоцна од 180 дена по донесувањето на овој закон, а на секои две години потоа, државниот секретар ќе поднесе извештај до соодветните комисии на Конгресот, Сенатскиот одбор за разузнавање, Сенатскиот одбор за вооружени сили и Постојаниот одбор за разузнавање на Претставничкиот дом во врска со операциите и кампањите на руско и кинеско злонамерно влијание насочени кон земјите од Западен Балкан.

Извештајот треба да вклучува проценка на целите на Руската Федерација и Народна Република Кина во однос на таквите операции и кампањи, вклучувајќи ги и нивните напори за поткопување на демократските институции во регионот, мешање во планирањето и спроведувањето на демократски избори, промовирање политичка нестабилност и манипулирање со информатичката средина. Извештајот, исто така, треба да се осврне на активностите и улогите на Стејт департментот на САД и другите релевантни федерални агенции во борбата против руското и кинеското злонамерно влијание.

Извештајот треба да вклучува и детална проценка на мрежите, субјектите и поединците – до степен до кој се достапни такви информации – од Русија, Кина или други земји со кои Москва или Пекинг соработуваат, кои обезбедуваат поддршка на такви операции и кампањи. Ова вклучува обезбедување финансиска или оперативна поддршка за активности во земјите од Западен Балкан кои можат да ја ограничат слободата на изразување или да создадат пречки за пристап до демократските процеси, вклучително и остварувањето на правото на глас на слободни и фер избори, како и улогата на секој од овие субјекти или поединци во обезбедувањето таква поддршка.

Документот треба да ги идентификува тактиките, техниките и процедурите што се користат во руските и кинеските операции и кампањи на злонамерно влијание во Западен Балкан, како и да го процени влијанието на претходните

такви дејствија насочени против воените сојузи и партнерства на САД во регионот. Ова вклучува анализа на ефективноста на таквите операции и кампањи во постигнувањето на руските и кинеските цели.

Извештајот треба да ги идентификува сите земји од Западен Балкан против кои Русија или Кина спровеле или се обиделе да спроведат операции или кампањи со малигно влијание. Исто така, има за цел да ги процени способностите и напорите на НАТО и секоја поединечна земја во регионот за спротивставување на ваквите дејствија.

Одделно, треба да се разгледаат напорите на Соединетите Американски Држави за борба против руското и кинеското злонамерно влијание во Западен Балкан, вклучително и преку Фондот за борба против руското влијание и Фондот за борба против злонамерното влијание на Кина. Извештајот треба да вклучува и проценка на тактиките, техниките и процедурите за кои државниот секретар, во консултација со директорот на националното разузнавање и секретарот за одбрана, ќе утврди дека веројатно ќе се користат во идните руски или кинески операции. Секој извештај ќе биде доставен во некласифициран формат.

Изразени загрижености за состојбата на демократијата во Србија

„Парламентарните и локалните избори одржани во Србија на 17 декември 2023 година и нивните непосредни последици предизвикуваат длабока загриженост за состојбата на демократијата во земјата, вклучително и во светлината на заклучоците од конечниот извештај на ОБСЕ/ОДИХР“, се наведува во текстот.

Законот, исто така, предвидува дека Србија и Косово ќе се стремат кон итен напредок во спроведувањето на Бриселско-Охридскиот договор за патот кон нормализација на односите. Се забележува дека Соединетите Американски Држави треба да продолжат да го поддржуваат постигнувањето на сеопфатен конечен договор меѓу Белград и Приштина, врз основа на меѓусебно признавање.

Меѓу ставовите на Конгресот е поддршката за одржување на целосниот мандат на мировната мисија ЕУФОР во Босна и Херцеговина. Ова е идентификувано како прашање од важност за националната безбедност на Соединетите Американски Држави. Во него се повикуваат НАТО и ЕУ да ги преиспитаат своите мандати и распоредувања во земјата за да обезбедат попроактивна улога во обезбедувањето стабилна и безбедна средина, особено во областа на одбраната.

Во законот, исто така, се наведува дека Соединетите Американски Држави треба да ги зголемат трговските врски и инвестициите во Западен Балкан, особено со цел намалување на зависноста од руските енергетски извори, зголемување на диверзификацијата, ефикасноста и заштедите на енергијата и олеснување на транзицијата кон почисти и посигурни извори.

Законот за овластување за национална одбрана, поддржан од членови на Конгресот од двете партии, предвидува трошење од околу 900 милијарди долари.