Сè повеќе луѓе во Германија не можат да живеат од плата

Германските политичари често велат: „Работата мора да се исплати“. Но сè повеќе лица вработени со полно работно време зависат од државна помош. Новото зголемување на минималната плата нема да донесе значајна промена, анализира ДВ.

Што е поисплатливо: работата или социјалната помош?

Минатата недела, канцеларот Фридрих Мерц се обрати во Бундестагот за да го претстави, во својот типично директен стил, ставот на владата за она што го нарече еден од следните главни приоритети: реформата на надоместокот за долгорочна невработеност, т.н. Bürgergeld („помош за граѓаните“).

Тој ја повтори познатата фраза која конзервативците често ја користат – дека работата мора да се исплати. Мерц истакна дека сака граѓаните повторно да бидат свесни за вредноста на својот труд и дека ќе се врати принципот на плаќање според учинок. Bürgergeld, воведен од претходната социјалдемократско-зелено-либерална влада, постојано е мета на критики од Унијата (CDU/CSU), која тврди дека станува збор за премногу висок надоместок што не ги мотивира примателите да се вработат, бидејќи работата не носи значајно повисок приход.

Но изјавата на Мерц беше донекаде ослабена од статистиката објавена неколку дена претходно: во 2024 година, околу 826.000 вработени лица зависеле од државна социјална помош – Bürgergeld.

Пораст на бројот на корисници на социјална помош

Ова претставува зголемување од околу 30.000 во однос на 2023 година – првпат бројот на вработени кои примаат дополнителна помош расте од 2015 година, кога повеќе од еден милион бегалци влегоа во Германија, најмногу од Сирија.

Не е случајно што токму таа година беше воведена и првата законска минимална плата. Иако тогаш повеќе од еден милион вработени зависеа од државни субвенции, тој број постепено се намалуваше – сè до сега. Во 2024 година, овие дополнителни бенефиции ја чинеа државата речиси 7 милијарди евра – значително повеќе од 5,7 милијарди евра колку што беа исплатени во 2022 година.

Владата ги објави овие податоци на барање на пратеникот Џем Инце од Левичарската партија, кој за ДВ изјави: „Неприфатливо е стотици илјади граѓани да зависат од државна помош и покрај тоа што се вработени. Тоа значи дека со јавни пари поддржуваме ниски плати и ја одржуваме експлоатацијата на работниците.“

Зголемување на минималната плата

Инце смета дека овие бројки јасно покажуваат дека минималната плата во Германија е прениска. Иако претходната влада ја зголеми на 12 евра на почетокот од 2023 година, оттогаш таа е зголемена само незначително – на сегашните 12,82 евра по час.

Минатата недела, Државната комисија за утврдување на минималната плата – составена од претставници на синдикати и здруженија на работодавачи – соопшти дека платата ќе се зголемува во две фази: на 13,90 евра од 1 јануари 2026 година, а потоа на 14,60 евра една година подоцна. Ова е помалку од целта од 15 евра, поставена од Социјалдемократската партија на Германија (SPD), помалиот коалициски партнер во христијанско-демократската влада на Мерц.

Хелена Штајнхаус, основачка на кампањата „Sanktionsfrei“ („Без санкции“), која ги поддржува граѓаните што живеат од социјална помош, вели дека овие мали зголемувања не го следат растот на кириите и животните трошоци во изминатите години. Просечната кирија за стан во Германија, на пример, се зголемила за 4,7% минатата година, а во Берлин за дури 8,5%.

„Би рекла дека тоа е одговорот на прашањето зошто сè повеќе луѓе мора да го надополнуваат својот приход – затоа што дури и со полно работно време, минималната плата не ги покрива основните трошоци“, вели Штајнхаус.

Проблемот со скратеното работно време

Сепак, некои економисти тврдат дека висината на минималната плата има малку врска со тоа што толку многу вработени зависат од социјална помош.

„Повеќето од тие луѓе не работат полно работно време. Најчесто се на дообразование или се ангажирани со скратено работно време“, објаснува Холгер Шефер, виш економист за пазарот на трудот при Германскиот економски институт во Келн (IW).

„Минималната плата тука не помага – проблемот не е ниската стапка по час, туку малиот број работни часови.“

Податоците го потврдуваат тоа: според најновите податоци на Федералната агенција за вработување, од 826.000 работници што примаат социјални бенефиции, само околу 81.000 работат полно работно време.

Дури и социјалдемократската министерка за труд и нова потпретседателка на партијата, Бербел Бас, неодамна предупреди за масовни злоупотреби поврзани со скратено работно време и државни надоместоци. Посредници масовно доведуваат работници од посиромашни земји на ЕУ, како Романија и Бугарија, вработувајќи ги за минимална плата и скратено работно време, по што добиваат дополнителен надомест од државата ако приходот не го покрива егзистенцијалниот минимум.

Ова е трик – бидејќи граѓаните на ЕУ не можат само да дојдат во Германија и да бараат социјална помош. Но ако се формално вработени, тогаш имаат право на надомест.

Сепак, ова не е изговор за ниските плати, инсистира пратеникот Инце.

„Факт е: моменталната минимална плата е премногу ниска за да обезбеди достоинствен живот, дури и кога некој работи со полно работно време“, вели Инце. „Неопходна е структурна промена – потребна ни е минимална плата која е усогласена со реалните животни трошоци, а не со политички компромиси што ја одразуваат волјата на работодавачите.“

Дебатата околу тоа дали трудот навистина се исплатува продолжува да биде во центарот на германската политичка сцена – особено во време кога инфлацијата, растот на кириите и стравот од сиромаштија сè повеќе ги притискаат граѓаните. Повикувањата на политичарите за „повисоки плати“ сè почесто звучат како празни зборови за оние што, и покрај работата, не можат да си го дозволат основното.