Дополнително, некои стравуваат дека внесувањето на Украина во НАТО повеќе ќе послужи како провокација за Русија отколку како одвраќање од агресија.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски го осуди неуспехот на организацијата да постави јасен распоред како „апсурден“.
Водачите на НАТО во вторникот рекоа дека ќе дозволат Украина да се приклучи на алијансата „кога сојузниците ќе се согласат и ќе бидат исполнети условите“.
„Потврдивме дека Украина ќе стане членка на НАТО и се согласивме да го отстраниме барањето за акционен план за членство“, изјави за новинарите генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, осврнувајќи се на клучниот чекор за пристапување во алијансата.
„Ова ќе го промени патот за членство на Украина од пат во два чекора, на пат во еден чекор“, рече тој.
Иако повеќето членки на НАТО испратија оружје и муниција до силите на Зеленски, не постои консензус меѓу 31 сојузник за прием на Украина во редовите на НАТО.
Наместо тоа, лидерите на алијансата решија да ги отстранат пречките на патот на членството на Украина за да може побрзо да се приклучи штом ќе заврши војната со Русија.
Зеленски остро се спротивстави на одлуката.
„Невидено е и апсурдно кога не се поставува временска рамка ниту за поканата, ниту за членството на Украина“, напиша Зеленски на Твитер додека се упати на годишниот самит на НАТО во Вилнус.
„Додека во исто време, се додаваат нејасни формулации за „услови“ дури и за поканата на Украина. Се чини дека нема подготвеност Украина да ја поканиме во НАТО или да ја направиме членка на Алијансата“.
Членството во НАТО би ѝ овозможило на Украина заштита од џиновскиот сосед кој го анектираше Кримскиот полуостров пред речиси една деценија и неодамна зазеде огромни површини на исток и југ.
Приклучувањето кон НАТО, исто така, ќе го обврзе Киев да ги реформира своите безбедносни институции, да го подобри управувањето и да ја спречи корупцијата – работа што исто така ќе го олесни патот на земјата кон Европската унија.
Запрашан за загриженоста на Зеленски, Столтенберг рече дека најважното нешто сега е да се осигура дека неговата земја ќе победи во војната, бидејќи „додека Украина не победи, нема воопшто да се разговара за членство“.
Широката страна на Зеленски би можела да ги обнови тензиите на самитот веднаш откако забележа излив на добра волја по договорот на Турција да ја унапреди кандидатурата на Шведска за пристапување во НАТО. Сојузниците се надеваат дека ќе ги решат преговорите и ќе создадат јасен план за алијансата и нејзината поддршка за Украина.
„Ги цениме нашите сојузници“, напиша Зеленски на Твитер, додавајќи дека „Украина исто така заслужува почит“. Тој исто така рече: „Неизвесноста е слабост. И јас отворено ќе разговарам за ова на самитот“.
Се очекува Зеленски во среда да се сретне со американскиот претседател Џо Бајден и други лидери на НАТО.
Имаше остри поделби во Алијансата околу желбата на Украина да се приклучи на НАТО, што беше ветено уште во 2008 година, иако беа преземени неколку чекори кон таа цел.
Покрај тоа, балтичките земји – вклучително и Литванија, која е домаќин на самитот – се залагаат за силно изразување на поддршка и јасен пат кон членство на Украина.
Сепак, САД и Германија повикаа на претпазливост. Бајден минатата недела рече дека Украина не е подготвена да се приклучи. Членовите на НАТО, изјави тој за Си-Ен-Ен, треба „да ги исполнат сите квалификации, од демократизација до цела низа други прашања“, како знак на долготрајна загриженост за владеењето и корупцијата во Киев.
Дополнително, некои стравуваат дека внесувањето на Украина во НАТО повеќе ќе послужи како провокација за Русија отколку како одвраќање од агресија.
Конкретно, лидерите на НАТО решија да започнат серија повеќегодишни програми за да ја доведат воената опрема и доктрините на Украина од советската ера до современите стандарди за земјата да може целосно да работи со алијансата.
Во среда, лидерите и Зеленски треба да започнат нов, надграден форум за нивната соработка: Совет НАТО-Украина, каде што сите страни ќе можат да свикаат кризни разговори доколку нивната безбедност е загрозена.
За да се забрза нејзиното идно членство, лидерите се согласија да го укинат акциониот план за членство за Украина, програма која често се смета за задолжителна за земјите аспиранти да ја преземат.
Познат на говорот на НАТО како МАП, акциониот план вклучува прилагоден пакет совети, помош и практична поддршка за земјите кои се подготвуваат да се приклучат на НАТО. Босна, на пример, моментално учествува во една.
Притиснат од новинарите да кажат какви услови се поставуваат за пристапување на Украина, Столтенберг рече: „Сакаме модерни одбранбени и безбедносни институции“.
Тој, исто така, рече дека надежите на Киев може да зависат од зајакнувањето на стандардите за управување и борбата против корупцијата.
Спорот за Украина е во спротивност со тешкиот договор за унапредување на членството на Шведска. Договорот беше постигнат по неколкудневни интензивни состаноци и тој е подготвен да ја прошири силата на алијансата во Северна Европа.
„Гласините за смртта на единството на НАТО беа многу претерани“, рече советникот за национална безбедност на Белата куќа, Џејк Саливан, триумфално на новинарите во вторникот.
Според заедничката изјава објавена при објавувањето на договорот, турскиот претседател Реџеп Тајип Ердоган ќе побара од турскиот парламент да го одобри приемот на Шведска во НАТО.
Сличен чекор се очекува да преземе и унгарскиот премиер Виктор Орбан, кој е уште еден чувар. Унгарскиот министер за надворешни работи во вторникот рече дека ратификацијата на членството на Шведска во НАТО од неговата земја сега е само „техничка работа“. Ердоган се уште не коментирал јавно.
Исходот е победа и за Бајден, кој го промовираше проширувањето на НАТО како пример за тоа како руската инвазија на Украина и се врати на Москва.
Финска веќе стана 31-ва членка на алијансата, а Шведска е на палуба да стане 32-та. Двете нордиски земји беа историски неврзани се додека војната не ги зголеми стравувањата од руска агресија.
Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, изјави за новинарите дека проширувањето на НАТО е „една од причините што доведоа до сегашната ситуација“.
„Изгледа дека Европејците не ја разбираат нивната грешка“, рече Песков. Тој предупреди да не се стави Украина на брз пат за членство во НАТО.
„Потенцијално тоа е многу опасно за европската безбедност. Тоа носи многу големи ризици“, рече Песков.
Ердоган се состана со Бајден во вторникот вечерта, но остана мајка на договорот за унапредување на членството на Шведска во НАТО.
Иако Бајден се осврна на „договорот што го постигнавте вчера“, Ердоган не кажа ништо за тоа. Тоа беше забележлив пропуст од Ердоган, кој јавно не го коментираше ова прашање за време на самитот.
Сепак, Ердоган изгледаше желен да ги развие односите со Бајден. Тој рече дека претходните состаноци биле „обично загревање, но сега иницираме нов процес“.
Турскиот претседател бара напредни американски борбени авиони и пат кон членство во Европската унија. Белата куќа изрази поддршка за двете, но јавно инсистираше на тоа дека прашањата не се поврзани со членството на Шведска во НАТО.
Администрацијата на Бајден ја поддржа желбата на Турција да купи 40 нови Ф-16, како и комплети за модернизација од САД.
Бајден е на петдневна посета на Европа, со самитот на НАТО како центар.
Претседателот го помина понеделникот во Обединетото Кралство, каде се сретна во замокот Виндзор со кралот Чарлс III и во Лондон со премиерот Риши Сунак.
Тој во вторникот се состана со литванскиот претседател Гитанас Наузеда, нагласувајќи ја неговата посветеност на трансатлантската соработка, пред да се приклучи на собирот на НАТО.
„Ништо не се случува овде што не влијае на нас“, рече Бајден за Наузеда. Белата куќа соопшти дека Наузеда му го врачил на Бајден Орденот Витаутас Велики, највисокото признание што може да го додели литванскиот претседател. Бајден е првиот американски претседател што го добил.
По завршувањето на самитот во среда, Бајден ќе отпатува за Хелсинки. Во четврток тој ќе го прослави неодамнешниот влез на Финска во НАТО и ќе се сретне со нордиските водачи.
Извор: Нова ТВ
