Skip to content
Американскиот претседател Доналд Трамп објави сеопфатни нови царини на стоки што се увезуваат од остатокот на светот.
Трамп тврди дека царина од 10% за сите земји, а многу повисоки стапки до 50% за поединечни земји, ќе ја зајакнат американската економија и ќе ги заштитат работните места.
Но, постојат предупредувања дека цените за американските потрошувачи ќе пораснат и дека потегот може да му наштети на глобалното стопанство.
Што се царини и како функционираат?
Царините се даноци што се наплатуваат на стоки увезени од други земји.
Обично се пресметуваат како процент од вредноста на производот. На пример, царина од 25% на производ од 10 долари би значела дополнителни 2,50 долари.
Компаниите што ги увезуваат странските производи мора да го платат данокот на владата.
Тие може да изберат дали ќе го пренесат дел или целиот трошок на потрошувачите или ќе увезуваат помалку странски производи.
Зошто Трамп користи царини?
Трамп вели дека „царина“ е неговиот омилен збор и со децении тврди дека САД треба да ги користат за економски раст.
Според него, царините ќе ги охрабрат Американците да купуваат домашни производи, ќе го зголемат приходот од даноци и ќе донесат огромни инвестиции во земјата.
Целта е да се намали јазот помеѓу тоа што САД купуваат од странство и тоа што го продаваат. Трамп вели дека Америка била „ограбена“ од странски „измамници“.
Во својот прв мандат, Трамп ги насочи царините кон Кина, Мексико и Канада, барајќи тие да преземат повеќе мерки за да ги спречат мигрантите и дрогата да стигнат до САД.
Што се „реципрочни царини“ на Трамп?
Трамп најави минимална царина од 10% за сите увози во САД почнувајќи од 5 април.
Меѓу погодените се и Велика Британија, Аргентина, Австралија, Бразил и Саудиска Арабија.
Многу други земји ќе се соочат со уште повисоки стапки од 9 април:
Камбоџа: 49%
Виетнам: 46%
Кина: дополнителни 34% врз веќе постоечките 20%
ЕУ: 20%
Белата куќа ги нарече овие повисоки царини „реципрочни“, сугерирајќи дека се базирани на тоа што тие земји веќе наплатуваат на САД. Но, за многу земји, процентите се пресметани врз основа на тоа колку е трговскиот дефицит на САД со нив.
Претходни царини на Трамп
10% на кинески производи, подоцна зголемени на 20%
25% на мексикански и канадски стоки
10% на канадски енергенси
25% на увоз на челик и алуминиум
25% на сите странски автомобили (делови подоцна)
Ќе се зголемат ли цените во САД?
Економистите очекуваат дека цените на увезените стоки ќе се зголемат бидејќи компаниите ќе ги префрлат трошоците на потрошувачите.
Погодени производи: пиво, виски, текила, јаворов сируп, гориво, авокадо итн.
Исто така, може да се увезуваат помалку странски стоки, што ќе ги направи поскапи и поскудни.
Производите што се прават во САД но користат увозни делови исто така ќе поскапат – како автомобилите.
Еден автомобил што користи делови од Мексико и Канада може да поскапи од 4.000 до 10.000 долари, според Anderson Economic Group.
Постои опасност од рецесија – веројатноста се зголеми на 50% според поранешниот економист на ММФ Кен Рогоф.
Самиот Трамп претходно не ја исклучи можноста за рецесија, а министерот за трговија Хауард Латник рече дека „царините вредат, дури и ако има економски пад“.
Како ќе влијае ова на Велика Британија?
Во 2024 година, Британија извезла околу 58 милијарди фунти стоки во САД – најмногу машини, автомобили и фармацевтски производи.
Таа веќе беше погодена од претходните царини на челик, алуминиум и автомобили.
Премиерот Кир Стармер рече дека „јасно е дека ќе има економско влијание“, но дека трговските преговори продолжуваат и ќе се бори за „најдобар договор за Британија“.
Засега нема британски царини на американски стоки, но се подготвува листа на можни реципрочни мерки.
Како реагираа другите земји?
ЕУ (Урсула фон дер Лајен): Последиците ќе бидат „катастрофални“.
Кина: ќе воведе 34% царина на американски производи од 10 април.
Канада (Марк Карни): „Мора да дејствуваме решително“.
Италија (Џорџа Мелони): Грешка, но ќе бара договор за да избегне трговска војна.
Ирска (Михеал Мартин): „Нема оправдување“ за штетни царини.
Австралија (Ентони Албанезе): „Ова не е постапка на пријател“.
Јужна Кореја: „Глобалната трговска војна е реалност“.
Јапонија: „Крајно жално“ и евентуално спротивно на договорите со САД.
