Skip to content
Потпишувањето на предлог-законот од страна на Доналд Трамп со кој се наредува Министерството за правда на САД да го објави досието на Џефри Епштајн беше поздравено како победа над обидите на претседателот да ги чува документите во тајност. Но, предлог-законот вклучува исклучоци што би можеле да ѝ дозволат на извршната власт да објави само она што нема да му наштети на претседателот.
Дали конечно ќе се открие сè? Американскиот претседател Доналд Трамп потпиша предлог-закон во среда, 19 ноември, со кој го објавува досието на Џефри Епштајн, кое треба да ги содржи сите документи поврзани со „списокот на клиенти“ и комуникациите на сексуалниот престапник кој почина во затвор во 2019 година.
Предлог-законот, усвоен речиси едногласно од членовите на Конгресот, наведува дека Министерството за правда на САД мора да ја објави содржината на досието во рок од 30 дена. Овој пат, Доналд Трамп вети дека нема да стори ништо за да го спречи тоа, по месеци обиди да го блокира на секој можен начин. „Избраните функционери ќе имаат пристап до сè на што имаат законско право. НЕ МЕ ГАЈЛЕ“, напиша американскиот претседател на Truth Social.
И покрај претстојната голема најава на целосна транспарентност за врските на финансиерот и сексуален престапник Џефри Епштајн, ова соопштение сугерира дека веројатно ќе има ограничувања за тоа што ќе биде објавено. Што точно значи „сè на што имаат законско право“? „Постојат сосема валидни причини да се ограничат информациите што се јавно објавени и други што законски се бара со закон да ги користи администрацијата на Трамп за посомнителни цели“, вели Скот Лукас, специјалист за национална безбедност на САД на Универзитетскиот колеџ во Даблин.
„Принципот што важи за сите чувствителни документи што се објавуваат е заштитата на жртвите“, вели експертот, кој често работел на декласифицирани документи. Затоа, треба да очекуваме дека многу имиња ќе бидат редигирани, како и информации што би можеле да ги идентификуваат. Потоа, „законот донесен и потпишан од претседателот предвидува уште два исклучоци, кои се однесуваат на тековните истраги и заштитата од јасни повреди на приватноста“, забележува Ема Лонг, специјалист за уставни прашања и американско право на Универзитетот во Источна Англија во Норвич.
Министерството за правда може да одлучи да задржи одредени информации за лица што би ги сметало за премногу чувствителни. „Принципот би бил, на пример, дека објавувањето на одредени документи би значело оштетување на угледот на приватно лице кое, според досието на Џефри Епштајн, не сторило никакви други кривични дела освен што имало контакт со Џефри Епштајн“, објаснува Ричард Џонсон, специјалист за американска политика на Универзитетот „Квин Мери“ во Лондон. „Постои одредена двосмисленост околу тоа кој дефинира јасно нарушување на приватноста“, признава Ема Лонг. Препуштањето на оваа проценка на дискреционо право на државниот обвинител Пам Бонди ризикува да не ги задоволи противниците на Доналд Трамп, со оглед на тоа што таа се смета за „политички помошник на американскиот претседател“, истакнува Скот Лукас. Таа може да биде во искушение да ги сокрие сите информации за претседателот и неговите сојузници под изговор дека ова претставува очигледно кршење на нивниот углед.
Но, ова не е најлесниот начин да се сокријат потенцијално штетни информации за односот меѓу Доналд Трамп и Џефри Епштајн. Всушност, „законите за приватност се многу помалку строги за јавни личности како Доналд Трамп“, забележува Ричард Џонсон. Според Скот Лукас, најмоќното оружје на Пам Бонди за да го заштити својот претседател што е можно подолго би бил исклучок „за сите документи поврзани со тековните истраги“. Во теорија, ова е совршено валиден аргумент: „Објавувањето документи би можело да ги компромитира доказите што се од суштинско значење за тековните федерални истраги“, објаснува Ема Лонг. „Ова е и причината зошто администрацијата на Бајден никогаш не го објави досието на Епштајн: имаше тековен случај против Гислен Максвел, соработничка на Џефри Епштајн“, се сеќава Скот Лукас. Противниците на Доналд Трамп стравуваат дека претседателот веќе го подготвил теренот за користење на овој трик. На 14 ноември, тој ја замоли Пам Бонди да покрене федерални истраги за неколку демократски личности чии имиња се појавуваат во случајот Џефри Епштајн. Се разбира, „нема да има причина да не се објавуваат документи поврзани со Доналд Трамп или републиканците со цел да се заштити истрага насочена кон демократите“, признава Ричард Џонсон.
„Само државниот обвинител има пристап до овие документи и сосема е можно тој да одлучи да не објавува документи во кои се споменува Доналд Трамп, а јавно да изјави дека станува збор за информации поврзани со овие истраги“, се плаши Скот Лукас. Пам Бонди би можела да покрене други истраги. „Таа во никој случај не е обврзана да открие кој е предмет на истрагата“, објаснува Ема Лонг. Со други зборови, таа би можела да покрене истраги од висок профил против демократите, а истовремено да додаде други, подискретни истраги за „политички пријатели“ што сака да ги заштити.
Дури и ако демократите сфатат дека има нешто сомнително во врска со Трамп, нивните опции се ограничени. „Секогаш е можно да се тужи државата за да се оспорат одлуките за објавување документи. Конечната одлука потоа е на федералниот судија“, објаснува Ричард Џонсон. „Постојат две главни опции: да се оспори утврдувањето на Пам Бонди за прекршување на доверливоста или да се тврди дека необјавените документи немаат никаква врска со тековната истрага“, вели Ема Лонг.
Но, шансите за успех на ваквите правни дејствија изгледаат доста мали, според експертите интервјуирани од FRANCE 24. „Ќе биде потребно да се најде судија кој би се согласил да пресуди за одлуката донесена од министерот за правда, што не е лесно, и да се имаат доволно информации за тековната федерална истрага за да може да се оспори одлуката да не се објават одредени документи. Ова е малку веројатно без информации дадени од информатор кој работи во администрацијата“, вели Ема Лонг.
Ако, и покрај сите овие пречки, откривањето на досието на Џефри Епштајн доведе до откритија што го компромитираат Доналд Трамп или го поврзуваат со криминалните активности на финансиерот, со какви ризици се соочува? „Тој не може да биде гонет додека е претседател на Соединетите Американски Држави“, нагласува Ричард Џонсон за „France 24“
И ново судење за импичмент изгледа подеднакво малку веројатно бидејќи „вклучува можност за санкционирање на претседател за предавство или злосторства извршени додека е на функција“, истакнува Ема Лонг. Ова не е случај со Епштајн.
Затоа ќе мора да почекаме до крајот на мандатот на Доналд Трамп. Тогаш ќе остане едно фундаментално прашање, „кое ги окупира експертите за уставно право уште од неговиот прв мандат: може ли претседателот да си прости себеси?“, прашува Скот Лукас. До денес, нема консензус за ова прашање.
