Статуата Исус Спасителот распнат меѓу црквата и државата

Сместен високо на планината Корковадо, Христос Спасителот е повеќе од религиозен симбол или туристичка атракција – тоа е трајна икона на бразилскиот идентитет. Кристо Редентор, како што го нарекуваат Бразилците, е разгледница не само за градот Рио де Жанеиро, туку и за целата земја.

Широко отворените раце на статуата, кои опфаќаат 27 метри и со височина од 30 метри, како лично ги поздравуваат повеќе од 4 милиони посетители кои патуваат за да го видат споменикот секоја година. Но, сега, неговото управување и иднина се во центарот на растечката дебата за религијата, зачувувањето и управувањето, пишува Си-Ен-Ен во сторијата за овој монумент.

Во октомври беше воведен нацрт-закон со кој се предлага префрлање на управувањето со земјиштето каде што се наоѓа статуата од федерален надзор на Католичката црква. Поддржувачите тврдат дека управувањето на црквата ќе ги реши долгогодишните проблеми со инфраструктурата и пристапноста. Сепак, критичарите го гледаат овој потег како закана за секуларната држава на Бразил и нејзините еколошки обврски.

Споменик во шумата

Изградена во 1922 година од страна на Католичката црква, статуата на Христос Спасителот се наоѓа во националниот парк Тијука, пространство од 3.953 хектари на обновената Атлантска шума, призната како еден од првите големи проекти за пошумување во светот во 1861 година, повеќе од една деценија пред основањето на Јелоустоун.

Повторно обновен за да се ублажат ефектите од уништувањето на шумите предизвикани од плантажите со кафе, тогашниот император на Бразил го основал националниот парк за да ги зачува еколошки значајните екосистеми и да обезбеди засолниште за биолошката разновидност. Паркот Тијука е прогласен за светско наследство на УНЕСКО во 2012 година, а денес е дом на 1.619 растителни видови и 328 животински видови, од кои многу се загрозени.

„Овој парк е многу повеќе од обична позадина на Спасителот“, вели Мауро Пирес, претседател на бразилската агенција за национални паркови и заштитни единици, ICMBio. „Тоа е витален еколошки систем кој го одржува локалниот див свет и игра улога во регулирањето на климата и снабдувањето со вода во Рио“.

Атракциите на паркот вклучуваат панорамски погледи на градот, заливот Гуанабара и Атлантскиот Океан, каскадни водопади и историски урнатини. Тоа е магнет и за туристите и за локалното население, кои доаѓаат да пешачат, да возат велосипед или да одат на тури за да се уживаат во природната убавина на Рио.

Сепак, рамнотежата помеѓу туризмот и конзервацијата е деликатна, особено во областите со голем сообраќај како Корковадо.

Договор меѓу црквата и државата

Нацрт-законот предлага да се изделат Христос и околината од Националниот парк Тијука, со што ќе стане посебен и независен дел што ќе биде администриран од надбискупијата во Рио де Жанеиро. Црквата, која е единствена одговорна за оваа област, ќе мора да ги преземе сите потребни реновирања, но може да започне и да ги собира приходите од продажбата на билети.

Сегашниот аранжман ги дели одговорностите помеѓу црквата и федералната влада. И покрај тоа што е на федерално земјиште, надбискупијата има посебно овластување да се поклонува на статуата и соседната капела во секое време и е одговорна за нивното одржување, иако не и за инфраструктурата околу неа.

Федералната влада го надгледува целиот парк и неговата инфраструктура – вклучувајќи патишта, транспорт, бањи, ескалатори и билети до статуата. Дел од продажбата на билетите и концесиите се исплаќаат на црквата, а според портпаролот на паркот, во 2023 година тој изнесувал 1,78 милиони долари.

Досега локалитетот функционираше како религиозна дестинација во рамките на секуларна локација. Во подножјето на Христос може да се слават миси, крштевки и свадби, сè додека пошироката јавност сè уште има пристап до паркот за време на часовите на посета.

Црквата и предлагачите на законот, од друга страна, велат дека треба да се направи повеќе за да се искористи славата на споменикот.

„Не можеме да прифатиме дека Христос Спасителот, најпрепознатливата меѓународна икона на Бразил е занемарена“, рече сенаторот Карлос Портињо, автор на предлог-законот, кога го воведе во домовите на Сенатот. „Црквата историски се грижеше за статуата и е најдобро позиционирана да управува со неа ефикасно“.

Пирес, претседателот на агенцијата за национални паркови, призна дека се потребни поправки, но рече дека приватизацијата не е решение. За време на администрацијата на поранешниот претседател Жаир Болсонаро, буџетите на националните паркови беа намалени и дури сега се враќаат средствата, рече Пирес. Многу од потребните реновирања, во Тихука и другите национални паркови, не можеа да се извршат од таа едноставна причина.

Но, за 2025 година, агенцијата одвои 12 милиони долари за да изврши реновирање на врвот на планината Корковадо – вклучително и поправки на темелите на статуата.

„Опасен преседан“

Според предложената легислатива, Црквата ќе добие контрола над статуата и нејзината непосредна околина, заедно со нејзината инфраструктура, и ќе стане одвоена од Националниот парк. Иако таа површина би била помала од 0,02% од вкупната површина на паркот, Агенцијата за национални паркови предупредува дека предлогот може да создаде опасен преседан.

„Ова не е само за Исус Спасителот; се работи за интегритетот на сите зачувани области во Бразил“, објасни Пирес. „Одделувањето на делови од националните паркови за приватно управување може да го поткопа деценискиот напредок во заштитата на животната средина“.

Кревкиот екосистем на паркот вклучува видови како што се тафтуваниот мајмун капучин и коати… Порано низ паркот се шетале и тапирите и јагуарите, но оттогаш се исчезнати од паркот. Зголемената бучава, загадувањето и градежништвото може да ги нарушат овие живеалишта.

Но, Клодин Милионе Дутра, правен координатор vo надбискупијата на Рио де Жанеиро, ги отфрла овие грижи, тврдејќи дека црквата има заеднички интерес за конзервација. „Одговорно ја одржувавме статуата и нејзината непосредна околина. Нашата цел е да го подобриме искуството на посетителите и да не и наштетиме на животната средина“, рече таа.

Во неговото јадро, дебатата не е само за користење или зачувување на земјиштето. Секуларниот устав на Бразил забранува фаворизирање на владата кон религиозните институции, но Христос Спасителот ја турка дискусијата кон дефинитивно сива зона, поставувајќи прашања за тоа како Бразил може да ги балансира своите католички корени со своите секуларни и еколошки заложби.

Предлог-законот – ко-спонзориран од сенаторот Флавио Болсонаро, син на поранешниот претседател – веќе е усвоен во Сенатот и e на оценка во поткомитетот за туризам. Доколку се одобри таму, тој ќе се пресели во Претставничкиот дом на Бразил, кој ќе одлучи дали иднината на Христос Спасителот е во црквата или државата – или во некоја одново замислена соработка.