Skip to content
Ако Винстон Черчил денес беше жив и ја преземеше улогата на медијатор во војната во Украина, неговиот пристап би бил јасен: нема траен мир без сила зад зборовите. Черчиловиот политички и дипломатски капитал секогаш се темелеше на цврсти сојузи, јасни линии меѓу агресор и жртва, и верба дека демократијата мора да се брани без колебање.
Алијанса како предуслов за мир
Историјата нè учи дека Черчил ретко верувал во билатерални договори. Неговата сила лежеше во градба на големи коалиции. Денес, тоа би значело дека тој ќе работеше на сплотување на САД, ЕУ и Велика Британија во единствен фронт, но ќе бараше и вклучување на клучни глобални сили како Индија, Бразил и Турција. За него, широчината на сојузот е дел од самата победа – затоа што агресорот останува изолиран, без простор за маневри.
Черчил не би преговарал со Русија на рамноправна маса без претходно да се изгради ваков силен блок. Тој добро знаеше дека преговорите се успешни само кога противникот чувствува дека не постои воена или политичка алтернатива.
Траен мир, а не „војна на пауза“
Мирот што би го барал Черчил ќе беше условен со цврсти гаранции за Украина: повлекување на руските сили, меѓународен надзор врз границите и трајни безбедносни механизми што ќе спречат повторна агресија. Во неговиот светоглед, компромисите кои ја загрозуваат слободата се само одложена трагедија.
Тука доаѓа контрастот со современиот политички дискурс, особено со пораката на Доналд Трамп „let’s put this on sleep“. Черчил би одговорил дека војна ставена на „sleep“ не е мир, туку пауза во која агресорот се прегрупира и ја подготвува следната офанзива. За него, вистинскиот мир значеше создавање на услови во кои нападот е невозможен – не затоа што противникот не сака, туку затоа што нема сила или простор да го стори тоа.
Или како што би рекол во свој стил: „Да ја оставиме војната во сон значи да ја оставиме тиранијата да сонува за својата следна победа. Трајниот мир не е сон, туку будење на светот кој одбива повторно да падне во кошмар“.
Како би звучел Черчил денес?
Ако се обидеме да го замислиме, неговиот говор во ОН или во Киев би звучел вака:
„Ова не е само судир меѓу две држави. Ова е пресудна борба меѓу тиранијата и слободата, меѓу силата на тенкот и силата на духот. Украина не е сама. Секој што верува во демократијата мора да ја поддржи, не со празни зборови, туку со дела, со гаранции, со железна волја.“
Или, во свој препознатлив стил:
„Ние нема да прифатиме мир кој е само предговор на нова војна. Ќе стоиме зад Украина како што стоевме зад секој народ што се борел за својата слобода. Зашто денес, војната во Украина е и наша војна – на сите што веруваат во слободата на човекот.“
Во еден ваков свет, Черчил би бил повеќе од медијатор. Тој би бил архитект на мировен договор кој трае, затоа што стои на темели на сила, принцип и заедничка меѓународна решителност.
Гестови на лидерство и симболика
Черчил беше свесен дека симболиката е половина од политиката. Денес, неговите гестови би биле спектакуларни, но со длабока порака. Некои од нив би изгледале вака:
• Мировен говор на фронтот: наместо во сали и престолнини, Черчил би одржал голем говор во украински град што бил под опсада, со цел светот да ја види симболиката на „гласот на слободата среде урнатини“.
• Патување со воз низ источна Европа: тој би организирал дипломатска тура со воз – како „караван на демократијата“ – низ Полска, Молдавија и Украина, каде би ги собирал лидерите за разговори. Самиот патувачки формат би станал медиумски спектакл, симбол на заедништво и отпор.
• Глобална конференција за иднината на Европа во Киев: наместо во безбедни градови како Женева или Брисел, Черчил би ја довел светската политичка елита во украинската престолнина, претворајќи го Киев во центар на новата архитектура на мирот.
• Културна офанзива: тој би иницирал масовен културен настан – симфониски концерт или изложба на уметност – одржан во Киев, со присуство на светски лидери и уметници. Во Черчилов дух, кој самиот беше сликар, тоа би бил начин да се покаже дека културата и духот ја надживуваат тиранијата.
Со вакви гестови, Черчил ќе го претвореше мирот во наратив, во медиумска сцена што ги надминува тенковите и фронтовите.
*
Оваа анализа егенерирана со помош на ChatGPT. Во насоките на анализата инсистиравме таа да се креира врз основа на автентичниот карактер на Винстон Черчил и до она што го знаеме за него и неговите стратегии од историските факти. За да ја доведеме во контекст на актуелните случувања, една од насоките беше да го споредо концептот на “траен мир” како контра теза на пораката на Трамп “let’s put this on sleep” („да се стави војната на пауза“) бидејќи војна ставена на “sleep” не мора да значи траен мир.
Секако, останува фактот дека ова е размислување на „машината“, а на читателите им останува предизвикот да се согласат или не дека во историјата можат да се најдат преседани кои укажуваат на повеќе можни концепти за ставање крај на една војна.
**
Винстон Черчил беше истакнат британски државник, најпознат по неговото лидерство како премиер за време на Втората светска војна. Тој беше премиер двапати, од 1940 до 1945 година и повторно од 1951 до 1955 година. Тој е широко познат како една од највлијателните личности на 20 век, водејќи ја Британија до победа против нацистичка Германија кога беше потребно да се донесат храбри, лидерски одлуки. Надвор од својата политичка кариера, Черчил беше и одликуван војник, талентиран оратор и славен писател и добитник на Нобелова награда за литература.