Skip to content
Одлуката на Доналд Трамп да ги укине санкциите за Милорад Додик претставува радикален пресврт во американската политика кон Западен Балкан и јасен сигнал дека Вашингтон ја менува рамнотежата меѓу стабилноста и „договорите со силните“. Овој потег не е само техничка корекција на една санкциска листа, туку порака до сите актери во регионот дека исплатливо е да се игра на карта на национализам и уцена, се заклучува во анализата на Преглед на светската политика (WPR).
Во првиот дел од годината, политиката на САД формално остана континуитет – санкциите кон Додик, воведени уште во 2017 година поради отворено поткопување на Дејтон и закани со сецесија, беа задржани и под првата администрација на Трамп и под администрацијата на Џо Бајден. Тоа испраќаше јасна порака дека црвените линии околу територијалниот интегритет на Босна и Херцеговина се непроменливи, без разлика на тоа кој седи во Белата куќа.
Промената дојде неочекувано во октомври, кога Министерството за финансии на САД ги укинува санкциите не само за Додик, туку и за членови на неговото семејство и дел од неговите соработници. Со тоа, човек кој години наназад отворено зборува за сецесија на Република Српска, го игнорира уставниот поредок на БиХ и дури споменува ре-креирање на војска, добива практична амнестија од Вашингтон.
Оваа одлука совршено се вклопува во транскацискиот пристап на Трамп кон надворешната политика: стабилноста, човековите права и принципите стануваат предмет на договарање, ако за возврат се добие поддршка за други приоритети на САД или лична лојалност кон американскиот претседател. Во таа логика, Додик од „санкциониран нарушувач на Дејтон“ станува потенцијален партнер, а Dayton станува уште еден договор што може да се „редизајнира“ зад затворени врати.
За регионот, сигналот е опасен: сите локални силници учат дека решителноста на меѓународната заедница има рок на траење и дека доволно е да се дочека „поволен“ геополитички миг за да се избрише долгогодишна санкциска историја. За Косово и Босна, тоа значи дека гаранциите за нивната безбедност и интегритет повеќе не се дадени еднаш засекогаш, туку зависат од политичките комбинации во Вашингтон – а тоа е рецепт за нови кризи и за внатрешно радикализирање на јавностите на Балканот.
