Skip to content
Свитлана вели дека нејзината ќерка го обожавала своето училиште во Полска.
„Дури и кога се преселивме во друга област, не сакаше да го смени училиштето“, вели 31-годишната украинска мајка. „Толку многу ѝ се допаѓаше. Немаше никакво малтретирање.“
Сега, таа вели дека атмосферата и во училиштето – и во Полска воопшто – се променила.
„Пред две недели, се врати дома и рече: ‘Едно момче ми рече денес: Врати се во Украина.’“ Свитлана беше шокирана.
Таа е една од десетиците Украинци кои живеат во Полска и кои за Би-Би-Си изјавија дека антиукраинските чувства значително се зголемиле во последните месеци.
Многумина раскажаа дека доживеале навреди во јавниот превоз, малтретирање во училиштата и ксенофобични содржини на интернет.
Поларизирачката кампања за претседателските избори ја зголеми тензијата, а првиот круг од гласањето се одржа во недела.
Ден по навредата кон ќерката на Свитлана, ситуацијата уште повеќе се влошила.
„Девојчиња од повисоките одделенија почнаа да ѝ се жалат дека зборува украински. Потоа се преправаа дека паѓаат на земја, викајќи: ‘Ракета! Долу!’, и се смееја“, раскажува Свитлана. „Се врати дома плачејќи.“
Руска ракета удрила во родниот град на Свитлана во Украина само неколку дена претходно, убивајќи десетици цивили, меѓу кои и деца. Нејзината ќерка била трауматизирана.
Свитлана – што не е нејзино вистинско име – не сака да биде идентификувана поради страв од одмазда. Таа сподели со Би-Би-Си снимки од екранот од комуникација со училишниот персонал, во кои се жали на начинот на кој нејзината ќерка е третирана.
Таа додава дека забележала промена во односот кон Украинците и во други контексти: „На работа, многумина велат дека Украинците се однесуваат лошо. А моите украински пријатели велат дека сакаат да се вратат дома затоа што Полјаците не нè прифаќаат. Станува застрашувачки да се живее тука.“
Според официјалната владина статистика, најмалку 2,5 милиони Украинци живеат во Полска – што претставува речиси 7% од вкупното население.
Кога започна целосната руска инвазија во февруари 2022 година, Полјаците масовно изразија сочувство и поддршка. „Беше неверојатно. Луѓе секојдневно се јавуваа и прашуваа: ‘Како можеме да помогнеме?’“, вели Наталија Панченко, активистка и раководителка на фондацијата „Застанете со Украина“ со седиште во Варшава.
„Некои организираа хуманитарни конвои, други примија бегалци во своите домови. Ги споделија своите куќи, храна – сè што имаа – и своите срца.“
Три години подоцна, Наталија смета дека мнозинството Полјаци сè уште ја поддржуваат Украина, но исто така признава дека се зголемил бројот на инциденти со антиукраинска реторика – особено на интернет.
„Потоа тоа почна да се прелева и во реалниот живот“, вели таа. „Во последно време сè почесто се случуваат случаи на ксенофобични навреди кон луѓе кои работат во продавници или хотели само затоа што зборуваат со украински акцент.“
Наталија додава дека многу украински бегалци се длабоко трауматизирани. „Овие жени и деца се тука поради војната. Многумина изгубиле роднини или тие се на фронтот, во заробеништво или мртви. А сега тие се цел на напади.“
Истражувањата покажуваат дека јавното мислење во Полска навистина се влошува. Според анкета од март 2025 година на реномираниот центар CBOS, само 50% од Полјаците поддржуваат прифаќање на украински бегалци – што е пад од 7 процентни поени во само четири месеци. Пред две години, поддршката изнесуваше 81%.
Околу еден милион Украинци се официјално регистрирани како пристигнати по почетокот на војната, а Полска троши 4,2% од својот БДП за поддршка на украинските бегалци.
Украина – клучна тема во изборната кампања
Украина стана едно од најжешките политички прашања во кампањата за претседателските избори во Полска.
Крајнодесничарскиот популист Славомир Менцен, третопласиран во анкетите, отворено е антиукраински настроен и поддржува „договор“ со рускиот претседател Владимир Путин.
На второ место е конзервативецот Карол Навроцки, кој се спротивставува на членството на Украина во ЕУ и НАТО, како и на финансиската помош за бегалците – иако ги поддржува воените напори на Украина.
Фаворитот за победа, Рафал Трзасковски од коалицијата на премиерот Доналд Туск, важи за најпроукраински настроен кандидат. Сепак, дури и тој вети намалување на социјалната помош за Украинците.
Трзасковски, според политичкиот аналитичар Марчин Заборовски, се воздржува од силно нагласување на неговите проукраински ставови, во обид да ги привлече центристичките гласачи.
„Тој реагира на промената на јавното мислење. Првичниот ентузијазам за поддршка на жртвите на војната избледува, а негативните чувства доминираат – и тоа е непријатна тема за него“, вели Заборовски.
Друг крајнодесничарски кандидат, Гжегож Браун, е под полициска истрага откако на митинг во април го симнал украинското знаме од зградата на градското собрание. Иако има само 3% поддршка, редовно зборува за, како што го нарекува, „украинизацијата на Полска“.
Минатата недела, полската влада предупреди на „невиден обид“ од страна на Русија да се меша во изборите, преку ширење „лажни информации“ меѓу полските граѓани на интернет. Москва ги негира обвинувањата.
Дезинформации и пропаганда
Михал Марек, кој раководи со невладина организација што се занимава со мониторинг на дезинформации и пропаганда, сподели неколку примери од антиукраинска содржина која кружи на социјалните мрежи.
„Најчестите наративи се: Украинците крадат пари од полскиот буџет, не нè почитуваат, сакаат да нè ограбат или убијат, и се одговорни за војната“, вели тој.
„Овие содржини потекнуваат од руски Телеграм-канали, а потоа истите фотографии и текстови ги гледаме преведени преку Google Translate, објавени во полската инфосфера.“
Г. Марек ги поврзува овие кампањи директно со зголемениот антиукраински став кај дел од полската јавност и предупредува дека сè повеќе луѓе се под влијание на таквата пропаганда.
„Но вистинскиот ефект ќе го видиме по изборите – кога ќе се покаже колкав дел од Полјаците се подготвени да гласаат за отворено проруски кандидати.“
