20 години во ЕУ, огромен напредок и поквалитетен живот за граѓаните во земјите од проширувањето во 2004

– Над 2,7 милиони млади луѓе од 10те нови земји во 2004 учествуваа во програмата Еразмус+;
– Просечниот животен век на жителите во земјите што влегоа во ЕУ во 2004 од 75 се
покачил на 79 години;
– 7 од 10-те нови земји-членки го усвоија еврото како своја валута;
– Број на деца во ризик од сиромаштија во 10-те нови земји на ЕУ сега изнесува 17%, за разлика од пред 2004 кога изнесуваше 41%;
– За 20% се зголеми бројот на лицата на возраст од 25-34 години со високо образование во 10-те нови земји на ЕУ од 2004 година;
– Вредноста на земјоделското производство во 10 нови земји надмина 68 милијарди евра;

Проширувањето создаде повеќе можности за граѓаните од сите земји-членки да студираат и да работат низ ЕУ. Од 2004 година, повеќе од 2,7 милиони луѓе од 10-те земји ја прифатија можноста да учат и да предаваат во странство. Во исто време, благодарение на програмата Еразмус+, над 600.000 млади луѓе од други земји на ЕУ студирале на универзитетите во Естонија, Латвија, Литванија, Полска, Унгарија, Чешка, Словачка, Кипар, Малта и Словенија.

Од 10-те земји-членки кои се приклучија во 2004 година, девет се целосно дел од Шенген зоната, најголемата зона за слободно патување во светот, што гарантира непречено и безбедно патување. Продолжува работата за понатамошно интегрирање на Кипар во Шенген зоната, земајќи ги предвид неговите посебни околности.

Во текот на изминатите 20 години, ЕУ направи значителен напредок во однос на социјалните права, здравјето и заштитата на животната средина, управувањето со отпадот, правата на потрошувачите и безбедноста на производите, меѓу другото, помагајќи да се подобри севкупниот квалитет на животот на луѓето. 10-те земји кои се приклучија во 2004 г. не само што имаа корист од овие повисоки стандарди, туку и помогнаа да се обликуваат. Денес, природата е подобро зачувана, градовите имаат почист воздух, граѓаните се побезбедни.

– Над 2,7 милиони млади луѓе од 10те нови земји во 2004 учествуваа во програмата Еразмус+;
– За 40% повеќе пораснало рециклирањето во Словачка, Литванија, Словенија и Латвија од 2004 до 2022 година;
– Просечниот животен век на жителите во земјите што влегоа во ЕУ во 2004 од 75 се покачил на 79 години

Создавање работни места, раст и просперитет

Во текот на изминатите 20 години, економијата на ЕУ порасна за 27%. Земјите кои се приклучија на ЕУ во 2004 година беа сведоци на значителен економски раст. Полската и малтешката економија се зголемија повеќе од двојно. Економијата на Словачка порасна за 80%.

Со проширувањето во 2004, земјите кои веќе беа членки исто така доживеаја раст и просперитет. Шпанскиот извоз во 10-те земји од проширувањењто пред 20 години е двојно зголемен во последните 2 декади. Италијанската трговија со стоки со овие земји оттогаш е зголемена за 77%. Трговските врски меѓу Литванија и Шведска, исто така, значително пораснаа. За помалку од две децении, внатрешниот проток на стоки во ЕУ порасна за повеќе од 40%.

Од 26 милиони нови работни места, кои се појавија низ ЕУ во последните 20 години, 6 милиони се отворени во 10-те нови земји на ЕУ.

– 7 од 10-те нови земји-членки го усвоија еврото како своја валута;
– Број на деца во ризик од сиромаштија во 10-те нови земји на ЕУ сега изнесува 17%, за разлика од пред 2004 кога изнесуваше 41%;
– За 20% се зголеми бројот на лицата на возраст од 25-34 години со високо образование во 10-те нови земји на ЕУ од 2004 година;
– Зголемување на конкурентноста на европските индустрии и во други важни сектори

Од полскиот бизнис со електроника до германскиот сектор за производство на автомобили, индустријата порасна поради економиите на обем што ги нуди проширениот единствен пазар. Европската индустрија доби поголем пристап до клучните инпути како критичните суровини. Компаниите сега можат лесно да набавуваат бакар во Кипар, кобалт во Чешка, никел во Словачка.

Поширокото членство во ЕУ, исто така, создаде можности за продажба на поголем пазар за земјоделско-прехранбените производи, нудејќи им на граѓаните поголем избор на квалитетни производи.

10-те нови земји-членки ја збогатија земјоделската разновидност на ЕУ, со различни земјоделски традиции, земјоделски култури, добиток и висококвалитетни производи. Вредноста на земјоделското производство во овие земји е тројно зголемена во последните две децении и надмина 68 милијарди евра.

– Вредноста на земјоделското производство во 10 нови земји надмина 68 милијарди евра;
– 281 производи од 10-те нови земји на ЕУ се додадени на списокот на производи на ЕУ со заштитени ознаки на потекло

Инвестициите на ЕУ

Во текот на изминатите 20 години, ЕУ значително инвестираше во инфраструктурата за да ја направи Европа подобро место за живеење и работа – од автопати до гасоводи, јавен транспорт, поврзување, центри за податоци и прекугранична инфраструктура.

Интегрираниот енергетски пазар помогна да се пребродат кризите, на пример кога Русија ја намали испораката на гас. Земјите на ЕУ работеа заедно за да набават посигурни и одржливи енергетски резерви, поттикнувајќи ја транзицијата на чиста енергија и намалувајќи зависноста од руските фосилни горива. Со значителни инвестиции во покриеноста со широкопојасни мрежи со голема брзина го зголемија пристапот до интернет низ ЕУ. Дигиталните лидери, како што е Естонија, помагаат да бидат пионерски лидери за е-влада. Во сите делови на Европа, милиони луѓе добија пристап до мрежата 5G.

Денес во NextGenerationEU, со 800 милијарди евра се финансираат стотици проекти, од офшор ветерни електрани до електрични возови, од врвни дигитални услуги до медицински центри од светска класа, создавајќи квалитетни работни места – во сите 27 земји-членки.

Бидејќи стратешкото опкружување продолжува да се менува и Европа треба да се засили во одбраната, сите земји-членки учествуваат во напорите за безбедна Ецвропа – од естонското одбранбено истражување до развој на шведски авиони и полско производство на муниција.

– За 40% е намален енергетскиот интензитет на индустриите во 10-те нови земји на ЕУ во последните 20 години;
– 3 пати е се подолги автопатиштата во Полска, Унгарија и Словачка во споредба со состојбата пред 2004 година;

Унапредување на иновациите и истражувањето

Во изминатите 20 години, Европската унија забележа бројни истражувачки откритија и креативни иновации – на пример во превенцијата на болести и лекувањето на ракот. Многу од нив се случија во 10-те нови земји на ЕУ или беа резултат на соработка помеѓу истражувачи од долгогодишни и понови земји-членки, со финансиска поддршка од ЕУ.

Унгарските и француските научници напреднаа во истражувањето на материјата, добивајќи ја Нобеловата награда за физика за нивната работа. Од Латвија до Шпанија, академиците работеа поблиску заедно за да го зајакнат заедничкото знаење за геномите, на пример.

Сплотени во солидарност

Од поплави до шумски пожари, од земјотреси до медицински итни случаи, земјите од ЕУ си пружаа витална помош една на друга кога се случуваат катастрофи.

Сите земји на ЕУ канализираа поддршка низ континентот и пошироко преку Механизмот за цивилна заштита на ЕУ, во текот на изминатите 20 години. Примери има многу. Пет земји-членки побрзаа да и пружат помош на Унгарија по поројните поплави во 2010 година. Во текот на летото 2022 година, австриски пожарникари и помогнаа на Словенија кога се соочи со разорни шумски пожари. Минатата година, специјалисти за итни случаи од Словачка и пријдоа на помош на Грција додека се бореше со историските шумски пожари.

Од првиот ден на руската агресивна војна против Украина, земјите-членки на ЕУ работеа заедно за да му дадат поддршка на украинскиот народ. Логистичките центри во Полска и Словачка, како и во Романија, помогнаа да се канализира помошта од целата Унија. ЕУ одобри привремена заштита на повеќе од 4,1 милиони украински бегалци, при што речиси 1,7 милиони од нив беа заштитени во земјите-членки кои се приклучија во 2004 година.

Приреди: Зоран Бојаровски