Skip to content
Со сирени за воздушни напади започна денешниот ден во Никозија, главниот град на поделениот Кипар, со што се одбележаа 50 години откако Турција изврши инвазија на северниот дел од островот, како одговор на краткиот државен удар на островот инспириран од Грција. И денеска, 50 години подоцна кипарските Грци тагуваа, а кипарските Турци славеа.
Етнички поделениот остров и понатаму е постојан извор на тензии меѓу Грција и Турција, кои се и земји партнери во НАТО, но не се согласуваат за бројни прашања.
Нивните разлики беа видливи и денеска кога островот го посетија и Мицотакис на грчката страна и Ердоган на другата.
Турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган присуствуваше на славеничката воена парада во северна Никозија по повод одбележувањето на денот во 1974 година кога турските сили започнаа офанзива што тие ја нарекуваат „мировна операција“.
Грчкиот премиер Киријакос Мицотакис присуствуваше на настан на југот на градот за комеморација на она што Грците вообичаено го нарекуваат „варварска турска инвазија“.
Мицотакис објави слика од крвавата карта на Кипар на неговата страница на LinkedIn со зборовите „Половина век од националната трагедија на Кипар“.
Од друга страна, на север имаше радост.
„Мировната операција на Кипар ги спаси кипарските Турци од суровост и ги донесе на слобода“, рече Ердоган, критикувајќи го југот дека има „расипан менталитет“ и се гледа себеси како единствен владетел на Кипар.
Но, Ердоган остави отворен прозорец за продолжување на преговорите.
„Ние сме подготвени за преговори, да се сретнеме и да воспоставиме долгорочен мир и резолуција на Кипар“, рече тој.
Мировните разговори сега се заглавени поради два навидум непомирливи концепти – кипарските Грци сакаат повторно обединување како федерација. Кипарските Турци сакаат спогодба за две држави.
Кипар стекна независност од Велика Британија во 1960 година, но заедничката администрација меѓу кипарските Грци и Турци брзо се распадна во насилството што доведе до повлекување на кипарските Турци во енклави и доведе до испраќање на мировни сили на ОН.
Иако во постојана безбедносна криза, кипарските Грци ја приклучија Република Кипар како членка на Европската унија од 2004 година, со потенцијал да ги попречат децениските аспирации на Турција за пристапување во блокот.
Сеќавање на мртвите
Кипарскиот претседател Никос Христодулидес, чија канцеларија ја претставува заедницата на кипарските Грци во дијалогот за повторно обединување, рече дека годишнината е мрачен повод за размислување и за сеќавање на загинатите.
„Нашата мисија е ослободување, обединување и решавање на кипарскиот проблем“, рече тој.
„Ако навистина сакаме да испратиме порака на оваа трагична годишнина … тоа е да направиме се што е можно за повторно обединување на Кипар“.
Турција, рече тој, останува да биде одговорна за кршење на човековите права и меѓународното право во врска со Кипар.
Во јужниот дел од островот денеска се одржаа црковни служби во знак на сеќавање на повеќе од 3.000 луѓе кои загинаа во турската инвазија.
„Тоа беше предавство на Кипар и толку многу деца беа изгубени. Не беше само мојот син, туку беа многу“, рече Лукас Александроу (90), додека го тагува на гробот на својот син на воените гробишта.
Во Турција, државната телевизија се фокусираше на насилството врз кипарските Турци пред инвазијата, особено на крвопролевањето во 1963-64 и во 1967 година.
Со воената инвазија Турција зазеде повеќе од една третина од островот и протера повеќе од 160.000 кипарски Грци на југ.
Преговорите за повторно обединување пропаднаа во 2017 година и оттогаш се во ќорсокак. Северен Кипар е отцепена држава признаена само од Турција, а неговото раководство на кипарските Турци сака меѓународно признавање.
