6 месеци од масакрот во Кочани, Скопје утре излегува на улица

Утрешната вечер на плоштадот „Македонија“ ќе биде тивка и густа од значење. Точно во 20:16 часот, иницијативата „Кој е следен?“ и студентски активисти повикуваат на достоинствен собир – без говори, без транспаренти, со ѕвездено небо и молк – во спомен на 62-те изгубени животи и над 200-те повредени во пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани пред шест месеци. „Ова не беше несреќа. Не беше трагедија. Беше масакр. Свирепо убиство од страна на дисфункционалните институции и партискиот картел. Не смееме да отрпнеме… болката треба да не поттикне на акција,“ порачуваат организаторите, а повикот е за солидарност и граѓанска одговорност што не завршува со свечености, туку продолжува со упорни прашања за системскиот неуспех.

Сцената на молк во центарот на главниот град носи тежина и затоа што правната приказна, која требаше да ги врами одговорностите, сè уште тапка: обвинението поднесено во јуни не е оценето од надлежниот суд, со образложение за обемноста на предметот и бројните приговори од одбраната; вкупно 34 физички и три правни лица се соочуваат со обвиненија. Во меѓувреме, семејствата на загинатите со „Марш на ангелите“ во Кочани секоја сабота потсетуваат дека роковите во календарот не се исто што и правдата – и дека тивките недели не смеат да станат заборавени.

„Да не останеме неми пред неправдата, да преземеме одговорност, секој на свој начин,“ гласи дел од апелот на иницијативата. Изборот на форма – молк и ѕвездено небо – не е случаен: тој е контрапункт на бучниот политички пејзаж во кој одговорноста се релативизира меѓу институционални надлежности и партиски прес-конференции. Во ноќите кога чадот од периферијата се спушта над скопската котлина, прашањата за инспекторати, дозволи, евакуациски протоколи и противпожарни стандарди не се технички, туку егзистенцијални. Граѓанскиот молк е начин да се означи пречникот на јазот меѓу ветувањата и конкретните дела, меѓу „ќе“ и „зошто досега не“. НОВА ТВ

Токму затоа овој собир ќе биде повеќе од комеморација: тој е јавен запис дека колективната меморија ја надминува дневната политика. Кога организаторите велат „вистинската борба за живот или смрт е борбата за Кочани“, тие ја преведуваат приватната трагедија во јавен тест – на правосудството, на инспекциските служби, на локалните самоуправи и на централната власт. И ако досегашната процедура беше објаснета со „обемност на предметот“, утрешниот молк потсетува дека и моралната обврска има рокови: да се именуваат пропустите, да се поправат правилниците, да се казнат одговорните, да се спречи повторување.

Собирот, најавен за 20:16 часот, е и повик кон сите што минат покрај плоштадот да станат сведоци: на светилки подигнати кон небото, на фотографии врз кои времето не може да мине, на минутата молк што трае подолго од официјалните извештаи. Во земја во која често се дијагностицира „општествена вкочанетост“, тивката маса има сила да ја разбие навиката на рамнодушност. Од Кочани до Скопје, од семејствата до непознатите минувачи, низ градовите се пали истиот, трпелив оган: да не се прифати дека трагедијата е цена на „нормалниот живот“.