Skip to content
Албанците кои живеат и работат во странство одамна не се само емоционална, туку и економска потпора на својата земја. Новите податоци на Централната банка на Албанија покажуваат дека во првите девет месеци од годинава иселениците преку дознаки испратиле вкупно 817 милиони евра кон своите семејства, сума што уште еднаш ја потврдува улогата на дијаспората како еден од најстабилните извори на приходи за албанското домаќинство.
Во споредба со истиот период минатата година, приливот на средства по овој основ е зголемен за речиси шест проценти. Само во третиот квартал, од јули до септември, во земјата влегле околу 285 милиони евра дознаки, што е близу девет проценти повеќе од истиот период лани. Летните месеци, кога голем број иселеници се враќаат во родните места, традиционално значат и посилни парични трансфери – во готовина, преку банки или преку разни сервиси за плаќање.
Зад овие бројки стои долгогодишниот тренд на масовно иселување. Илјадници Албанци во последната деценија заминаа во Италија, Грција, Германија, Велика Британија и други земји на Европската унија, во потрага по повисоки плати и посигурна иднина. Секој нов бран на иселување се претвора и во нов бран на дознаки: дел од заработеното завршува како поддршка за родителите, за децата што останале дома, за отплата на кредити, но и за купување станови, реновирање куќи или мали семејни бизниси.
Економистите предупредуваат дека дознаките одамна не се „помош од странство“, туку клучен столб на албанската економија. Тие учествуваат со значителен дел во бруто-домашниот производ и за многу семејства претставуваат главен, а понекогаш и единствен стабилен приход. Во ситуации на инфлација, раст на цените на храната и енергенсите и нестабилен пазар на труд, парите од дијаспората се користат за покривање на основните трошоци за живот, но често и за да се задржи некакво ниво на потрошувачка што ја движи внатрешната економска активност.
Податоците покажуваат и промена во географијата на дознаките. Додека Италија и Грција и понатаму се главни извори, во последните години расте уделот на парите испратени од Германија и Велика Британија, каде што значително се зголеми бројот на албански работници и семејства. Паралелно со тоа, се менува и профилот на иселениците – покрај традиционалните сезонски работници, сѐ повеќе се забележуваат млади стручњаци, здравствени работници и лица со високо образование.
За Албанија, овој модел носи јасна двојност. Од една страна, дознаките ја ублажуваат социјалната слика, помагаат да се намали сиромаштијата и создаваат дополнителна ликвидност на домашниот пазар. Од друга страна, тие се траен потсетник дека значителен дел од работоспособното население и од стручниот кадар својата иднина ја гледа надвор од државата. Секоја нова статистика за милионски трансфери од дијаспората истовремено е и статистика за неисполнати очекувања дома, кои овие луѓе ги заменија со нови почетоци во странство.
Ако трендот на раст продолжи со сегашното темпо, годината може да заврши со вкупен износ на дознаки кој ќе ја надмине границата од една милијарда евра. Тоа ќе значи нов рекорд за Албанија, но и ново отворање на стратешкото прашање: како дел од овие пари да се насочат кон продуктивни инвестиции, а не да останат претежно во сферата на потрошувачката и преживувањето на семејствата.