Skip to content
Собраниската Комисија за финансирање и буџет утре напладне ја продолжува амандманската расправа за Предлог-буџетот за 2026 година, по неколку дена жестоки, но ограничено продуктивни судири меѓу власта и опозицијата. На маса се околу 200 амандмани, главно насочени кон зголемување на средствата за општините и за дел од државните институции, но досега само мал дел од предлозите добија зелено светло.
Амандманската расправа доаѓа по завршениот општ претрес за буџетот во второ читање, во кој владејачкото мнозинство го бранеше документот како „реален и развоен“, со фокус на економски раст, фискална стабилност и повисока реализација на капиталните расходи. Опозицијата, пак, го оцени буџетот како неразвоен и централизирачки, со премалку пари за локалните заедници и премногу средства за проекти за кои се сомнева дека се политички мотивирани.
Поднесените 203 амандмани отвораат широк спектар на барања: од повеќе пари за локални улици, водоводи и канализации, преку дополнителни средства за училиштата, здравствените установи и културните институции, до пренамена на средства од одделни програмски ставки кои опозицијата ги смета за непродуктивни. Дел од амандманите веќе се повлечени од предлагачите, дел се одбиени, а усвоен е амандман со кој за пет милиони денари се зголемува буџетот на Оперативно-техничката агенција (ОТА) – потег со кој дел од мнозинството сака да покаже дека сепак има слух за институции од безбедносно и надзорно значење.
Владата го темели Предлог-буџетот за 2026 година на проекција за економски раст од 3,8 проценти, инфлација од 2,5 проценти и буџетски дефицит од 3,5 проценти од БДП. Вкупните приходи се планирани на околу 374,7 милијарди денари, а расходите на 413,9 милијарди, со капитални инвестиции од нешто над 40 милијарди денари. Официјалниот наратив е дека ваквата рамка обезбедува баланс меѓу потребата од инвестиции и ограничувањето на јавниот долг.
Опозицијата го оспорува токму овој наратив. Аргументот е дека капиталните расходи со години наназад имаат слаба реализација, а буџетските проекции за автопати, железница и големи инфраструктурни зафати остануваат повеќе на хартија отколку на терен. Дополнително, дел од амандманите бараат јасно да се прецизира колкав дел од инвестициите реално ќе стигнат до помалите општини, а колкав ќе заврши во неколку големи, политички видливи проекти.
Сегашната амандманска расправа ја отвора и старата дилема: дали Собранието е вистинското место каде буџетот се менува, или само формално се потврдува веќе договорената фискална приказна меѓу Министерството за финансии и ресорните институции. Кога од над 200 амандмани ќе поминат само еден или два, прашањето не е само техничко, туку и политичко – дали мнозинството сака реален компромис, или само да покаже дека „се слуша“ опозицијата, без да се менува суштината на документот.
Во целата процедура, општините остануваат во незавидна позиција. Иако практично секој пратеник во амандманите се повикува на барањата на локалната самоуправа, градоначалниците и советите имаат ограничено влијание врз тоа како ќе биде скроен конечниот текст на буџетот. Тоа значи дека многу од проектите што локално се ветуваат – водоводи, реконструкции на улици, енергетска ефикасност на училиштата – зависат од политичката волја во Комисијата и од способноста на општините во текот на годината да „извадат“ дополнителни средства преку ребаланс или посебни програми.
Следните денови ќе покажат дали амандманската расправа ќе остане во рамките на досегашната практика – со минимални корекции и силна партиска дисциплина – или ќе донесе поопипливи промени во делот на распределбата на пари за општините и за клучните јавни услуги. Но веќе сега е јасно дека битката за буџетот за 2026 година не се води само во бројките и табелите, туку и во перцепцијата кај јавноста: дали граѓаните ќе почувствуваат дека државните пари се трошат поодговорно и порамномерно, или буџетот повторно ќе остане документ кој повеќе служи за политички пораки отколку за реална промена на секојдневието.
