Skip to content
Европски земји го притискаат Вашингтон како дел од безбедносни гаранции за прекин на војната: американски F-35 да се базираат во Романија, додека Белата куќа исклучува испраќање трупи и сигнализира дека улогата на САД ќе биде ограничена.
Предлогот се разгледува на координации на највисоки воени нивоа, по средбите на Доналд Трамп со Володимир Зеленски и европски лидери
Романија е логистичкиот „јазол“
НАТО веќе спроведува воздушна полиција од базата „Михаил Когалничеану“ (МК), која се проширува во најголема воздухопловна база на Алијансата во Европа — токму таму би се стационирале американските авиони, доколку планот биде одобрен. Проектот носи двоен сигнал: конкретна одвраќачка моќ на Црното Море и индиректна поддршка на Украина без присуство на американски копнени сили.
Што бара Европа од САД
Покрај F-35 во Романија, европските сојузници бараат гаранции за континуирана употреба на американски GPS и извидувачки сателити, дополнителни ракети „Патриот“ и „NASAMS“, како и дозволи за сојузнички извидувачки летови над Црното Море. Британија, во рамките на т.н. „коалиција на подготвените“, предложи распоредување борбени „Тајфун“ во западна Украина и бригада од 3–5 илјади војници за обука, а соучество најавуваат и Франција, Канада и Австралија — предлози што остануваат предмет на прецизирање и политички согласности.
Американската „црвена линија“ и европската дилема
Пентагон им стави до знаење на сојузниците дека САД целат на минимална улога во долгорочните гаранции — Европа да ја преземе поголемата тежина. Практички, тоа значи повеќе европска техника, буџети и персонал на источниот ќош на НАТО, а од Вашингтон — воздушна и разузнавачка поткрепа со јасни лимити. Ова ја држи отворена дилемата: дали европските капацитети и политичката волја се доволни за веродостојна одбрана на украинскиот воздушен простор и критична инфраструктура.
Руската линија на отпор
Москва се спротивставува на секое западно присуство, па и на обучувачки мисии во Украина, инсистирајќи дека безбедносни аранжмани без Русија се „пат кон никаде“ — позиција што потсетува на истанбулскиот модел од 2022 со руска „вото-клаузула“, кој пак е неприфатлив за западните сојузници.
Ако бидат распоредени, F-35 ќе овозможат длабока сензорска покриеност на Црноморскиот регион, побрзо предупредување и интеграција со сојузничка ПВО (Patriot/NASAMS). Истовремено, базирање надвор од Украина ја намалува ескалациската ризичност, но става акцент на отпорноста на базите, логистиката и поделбата на трошоци — прашања што Европa ќе треба да ги заклучи, особено ако САД останат со ограничен ангажман.
НАТО продолжува со оперативна координација (штаботите веќе заседаваат), но политичките одлуки ќе зависат од тоа колку далеку е подготвен да оди Вашингтон и колку брзо Европа ќе ги „затвори“ празнините во ПВО, муниција и одржување. До тогаш, базата МК во Романија останува природната платформа за секое засилување на воздушната одбрана на источниот фронт.