Skip to content
Колку би издржала Британија во директен судир со Русија – и дали Лондон навистина би „паднал“ по само две недели? Анализа на Би-Би-Си, пренесена од западни воени експерти, отвора непријатно прашање за реалната подготвеност на Обединетото Кралство за голема војна со Москва. Според тие проценки, рускиот воен и индустриски капацитет, но и логистичките и медицинските слабости на Британија, сугерираат дека државата нема резерви за долг судир со нуклеарна сила каква што е Русија.
Во анализата се потсетува дека Русија веќе петта година ја одржува својата воена машина во Украина, со високи загуби, но со континуирано пополнување на редовите и постојано адаптирање на индустријата. Британија, пак, уште се бори со последиците од децениски кратења во одбраната и политички дилеми околу тоа што значи да се биде реално подготвен за војна во 21 век.
Руската реторика дополнително ја подгрева нервозата. Претседателот Владимир Путин неодамна изјави дека Москва „не планира војна со Европа, но е подготвена ако таа ја започне“, порака што уште еднаш ја разниша и онака тенката линија на доверба меѓу Русија и западните сојузници. Во таков контекст, сценаријата за директен судир, иако се сметаат за малку веројатни, стануваат дел од сериозните стратешки пресметки во Лондон.
Еден од најострите предупредувања доаѓа од аналитичарот Хамиш Мандел, на конференција на лондонскиот тинк-тенк Royal United Services Institute. Тој оценува дека Британија нема реален план за долготраен вооружен конфликт и дека медицинските капацитети се ограничени, а системите за дополнување на резерви се спори. Стратегијата, вели Мандел, премногу се потпира на претпоставката дека нема да има голем број жртви – претпоставка која во вистинска војна со Русија би била повеќе од ризична.
Во британската воена слика се вгнездени уште неколку алармантни бројки. Во 1990 година, Обединетото Кралство трошело 4,1 отсто од БДП за одбрана, додека денес таа бројка едвај стигнува до околу 2,5 отсто. Армијата брои околу 74.000 војници, но само околу 54.000 се сметаат за оперативно подготвени. Тоа, како што посочуваат експертите, е бројка помала од жртвите што Русија ги претрпува за два месеца во Украина – контраст кој јасно ја покажува разликата во „масата“ со која располага Москва.
Иако руската армија често се опишува како слабо опремена, дезорганизирана и склона кон огромни губитоци, нејзината бројност и индустрискиот капацитет остануваат одлучувачки фактор. Русија, според западните проценки, веќе има повеќе од 1,1 милион жртви во Украина, но успева да ги пополнува редовите – сигнал дека во сценарио на поширок конфликт, би можела долго да ја одржува борбената линија.
Во анализата особено се посочува и геостратешкиот ризик наречен коридор Сувалки – тесен појас меѓу Полска и Литванија кој го раздвојува руското подрачје Калининград од Белорусија. Според НАТО-офицери, токму тој регион е потенцијално „буре барут“ – негово брзо заземање би ѝ овозможило на Русија директен копнен мост кон Балтикот, со сериозни последици по безбедноста на сојузниците.
За Британија, прашањето не е само теоретско. Земјата веќе почувствувала руски операции на своја територија: убиството на поранешниот агент Александар Литвиненко со полониум во 2006 година и нападот со нервен отров „новичок“ врз Сергеј Скрипал во 2018 година се наведуваат како примери дека Кремљ е подготвен да дејствува агресивно дури и надвор од класичното бојно поле.
Улогата на НАТО, во ова сценарио, е двоен меч. Од една страна, британските и западните аналитичари нагласуваат дека членството во Алијансата е најсилниот безбедносен штит – напад врз една членка се смета за напад врз сите. Од друга, неизвесност внесува враќањето на Доналд Трамп во Белата куќа и неговиот непредвидлив однос кон обврските кон сојузниците. Скептичните гласови се плашат дека во криза, политички сигнал од Вашингтон би можел да ја ослаби кохезијата на НАТО токму кога е најпотребна.
Експертот за Русија Кеир Џајлс од Chatham House потсетува на уште една димензија – домашната британска јавност. Според него, проблемот не е само во бројот на тенкови и ракети, туку и во перцепцијата дека слободата и просперитетот се нешто самоподразбирачко. „Животот ќе мора да се промени. Проблемот почнува во Москва“, предупредува Џајлс, алудирајќи дека Западот мора да прифати реалност во која долгорочната безбедност има цена, политичка и финансиска.
На крајот, сценариото во кое Лондон би издржал само две недели во војна со Русија можеби делува крајно, но токму неговата крајност ја исполнува основната цел: да ја разбуди дебатата за тоа колку реално се подготвени западните држави, не само технички, туку и ментално, за свет каде што големите војни повторно се можни. Во таа дебата, Британија не е сама – но е меѓу оние што најгласно се соочуваат со прашањето што значи безбедност, кога Москва веќе одамна ја третира војната како инструмент на својата политика.