Skip to content
Брисел се надеваше дека договорот меѓу ЕУ и САД конечно ќе стави крај на трговската војна. Сепак, новата закана на Доналд Трамп со царини сугерира дека приказната сè уште не е завршена.
Минатиот викенд, Урсула фон дер Лајен, во колумна објавена во неколку европски весници, ја бранеше една од своите клучни политики и рече за договорот дека „можеби не е совршен, но спречи трговска војна“.
Помалку од 24 часа по објавувањето на колумната, Трамп се огласи на социјалните медиуми за да го оспори главниот аргумент на фон дер Лајен за „стабилноста и предвидливоста“, заканувајќи се со нов пакет казнени царини.
„Ги известувам сите земји со дигитални даноци, закони, правила или регулативи дека, доколку не се отстранат овие дискриминаторски мерки, јас, како претседател на Соединетите Американски Држави, ќе воведам значителни дополнителни тарифи на извозот на таа земја во Соединетите Американски Држави и ќе го ограничам извозот на нашата високо заштитена технологија и чипови“, напиша тој, додавајќи дека Америка и американските технолошки компании повеќе не се „банка“ или „простирка“ на светот.
„Покажете почит кон Америка и нашите неверојатни технолошки компании или соочете се со последиците!“, напиша тој.
Во известувањето не се споменува директно ЕУ или која било нација или организација, но со оглед на водечката улога на блокот во регулирањето на големите технолошки компании, контекстот беше јасен.
Ова е заканата со која се соочува Брисел откако Трамп се врати во Белата куќа, далекусежна, непредвидлива и длабоко алармантна. За разлика од претходните, кои беа сметани за реторички притисок врз преговарачите, овој е особено загрижувачки бидејќи следеше по формален договор за тарифите, што двете страни го потврдија во заедничка изјава.
За време на преговорите, американските претставници постојано ги критикуваа регулативите на блокот, како што се Законот за дигитални услуги (DSA), Законот за дигитални пазари (DMA) и Законот за вештачка интелигенција, тврдејќи дека тие им го отежнуваат работењето на американските фирми. Брисел ги отфрли овие барања, инсистирајќи дека правото на регулирање е суверена надлежност на ЕУ.
Заедничката изјава на ЕУ и САД содржеше само краток дел за справување со „неоправданите дигитални трговски бариери“, но само во контекст на надоместоците за користење на мрежата и електронските преноси. Клучните закони останаа на сила.
Фон дер Лајен во колумната нагласи дека „со склучувањето на договорот, ЕУ остана цврста во своите основни принципи и се придржуваше до правилата што самата ги постави.
„Од нас зависи како најдобро да ја гарантираме безбедноста на храната, да ги заштитиме европските граѓани на интернет и да го зачуваме здравјето и безбедноста.“ „Спогодбата ги штити вредностите на Унијата и во исто време ги промовира нејзините интереси“, рекоа тие.
Сепак, најновата закана на Трамп сугерира дека победата може да биде илузорна, пренесува „Еуроњуз“.
Неговото длабоко противење на дигиталната регулатива, која тој и неговите помошници ја претставуваат како алатка против американските фирми, останува присутна без оглед на трговскиот договор, заедничката изјава и ракувањето пред камерите.
Изборот на зборови во неговата порака јасно става до знаење дека тој е подготвен да ја користи американската економска моќ – во овој случај, тарифите и контролата на чиповите – за да извлече законски отстапки од странски јурисдикции, што ефикасно би значело покорност.
Цврстата стратегија потсетува на одлуката на Кина напролет да го ограничи протокот на ретки земни метали, што фон дер Лајен го спореди со „изнуда“. И покрај сериозните последици, ЕУ се воздржа од одмазда и избра дијалог, истата стратегија што ја примени по контроверзната најава на Трамп за „реципроцитет“ на тарифите.
„Надежите дека Трамп ќе направи отстапки за дигиталната трговија по рамковниот договор се разбиени.“ „Олеснувањето траеше помалку од една недела“, рече Тобијас Герке, виш експерт во Европскиот совет за надворешни односи (ECFR).
„Вашингтон и Пекинг земаат економски заложници од сите страни. Европа долго време се надеваше дека ќе остане надвор од таа игра. ЕУ има карти што може да ги игра, но сè уште не се осмелила да ги користи како лост.“
Додавајќи на загриженоста во Брисел, Ројтерс објави дека американската администрација разгледува санкции против претставници на ЕУ кои работат на DSA, закон критикуван од републиканците како задушување на слободата на говорот.
Марк Рубио, државниот секретар на САД, им наложи на дипломатскиот кор активно да лобираат против дигиталните регулативи насочени кон американските фирми.
„Со голема загриженост ја следиме зголемената цензура во Европа, но во овој момент немаме дополнителни информации“, изјави портпарол на Стејт департментот за Euronews.
Комисијата остро ги отфрли ваквите тврдења како „целосно погрешни и неосновани“, нагласувајќи дека DSA и DMA ја почитуваат слободата на информации и се однесуваат подеднакво кон сите компании, „без оглед на нивната локација“.
Сепак, Белата куќа веројатно нема да биде убедена, со оглед на тесната врска помеѓу големите технолошки компании и републиканската политика. Извршните директори на Meta, Apple, Google и X беа во центарот на вниманието на инаугурацијата на Трамп во јануари.
Растечкото идеолошко усогласување помеѓу републиканците од Вашингтон и извршните директори на Силиконската долина е лоша вест за борбата на Европа за зачувување на регулаторниот суверенитет. Заедничката изјава на ЕУ и САД е во суштина необврзувачка и му остава на Трамп слобода да ги реинтерпретира или целосно да ги игнорира договорените услови.
Се чини дека трговската војна не е завршена. Таа само се развива.
„Подготвени сме за дијалог со Соединетите Американски Држави – но никогаш нема да преговараме за европско законодавство под закана“, рече Валери Хејер, француска пратеничка во Европскиот парламент, која ја предводи либералната група во центристичката коалиција на фон дер Лајен.
