Цената на кафето отиде во небо: Се очекува ново поскапување

Цената на суровото кафе на светските пазари доживеа драматичен раст во последните неколку месеци, дуплирајќи се за рекордно кратко време, а експертите предупредуваат на нови поскапувања.

Овој ненадеен скок е резултат на неколку негативни фактори, меѓу кои најзначајни се лошите временски услови во најголемите производители – Бразил и Виетнам – како и воведувањето царини од страна на САД, кои може дополнително да ја нарушат пазарната стабилност.

Поради суши и високи температури, овие две земји имаат значително намален принос. Истовремено, побарувачката за кафе расте, особено во Европа, САД и Кина.

Во февруари беа достигнати највисоки цени на кафе од 1977 година, кога мраз уништи дел од бразилската жетва. Во март, суровото кафе од среден квалитет чинеше повеќе од двојно во споредба со септември минатата година, додека специјалните видови достигнаа уште повисоки цени.

Покрај тоа, политиката на поранешниот американски претседател Доналд Трамп придонесе за дополнителна нестабилност. Тој најави царини од 10% за речиси сите земји извознички на кафе, а се закани и со повисоки царини од 46% за Виетнам и 32% за Индонезија. Иако дел од овие мерки беа одложени, пазарите веќе реагираа со раст на цените.

Американските увозници почнаа да создаваат залихи пред евентуалното стапување на царините на сила, што исто така ја зголеми побарувачката и цената на светско ниво.

Експерти: Политиката ја води цената на кафето

Агроекономистот Жарко Галетин вели дека цената на кафето секогаш била чувствителна на политички и економски шокови.

„Не може нешто да се случи во Америка, Кина или ЕУ, а тоа да не се одрази кај нас. Царините создадоа бурни реакции – најпрво цените скокнаа, потоа производителите беа приморани да ги намалат основните цени за да останат конкурентни“, објаснува Галетин.

Тој додава дека пазарот на кафе е специфичен, бидејќи мал број земји се вклучени во производството, за разлика од житарките или маслодајните култури, што го прави уште понестабилен.

Големите увозници се обидуваат да се заштитат преку хеџирање – користење берзански инструменти за осигурување на цените при набавка.

Nestlé и Atlantic: Влијанието на климата, трошоците и шпекулациите

Атана Шкалко, директорка на Nestlé за пазарите во Југоисточна Европа, вели дека климатските промени – суши, поплави и други непогоди – директно го намалуваат приносот и го зголемуваат трошокот. Дополнително, промените во земјоделските практики, глобалната побарувачка, трговските политики и валутните флуктуации играат голема улога.

Од Atlantic Grupa истакнуваат дека цената на суровото кафе на светскиот пазар се зголемила за над 100% за само една година. Причините ги лоцираат во:

-климатските услови во Бразил и Виетнам

-проблеми во транспортот преку Црвеното Море

-шпекулации на инвестициските фондови

-раст на глобалната побарувачка

Компаниите во Србија веќе почнаа да ги зголемуваат цените на големо, но, како што велат, се трудат да не го префрлат целиот товар на потрошувачите.

Малопродажни цени во Србија

200 грама Grand Gold: од 429 до 489,99 динари

200 грама Doncafe Moment: од 364,99 до 469,99 динари

100 грама Kafa C: од 149,99 до 224,99 динари

250 грама Nescafe Classic (инстант): од 839 до 1.039 динари

250 грама Lavazza Crema e Gusto: од 699,99 до 1.099 динари

100 грама Jacobs Crema Gold (инстант): од 529 до 919 динари

Цените растат и во Европската унија

Според TradingPedia, од почетокот на 2025 година, просечната цена на кафе, чај и какао пораснала за 5,26% во ЕУ, со најголем раст во нордиските земји.

Хрватска бележи највисок годишен раст на цената на капучино – од 1,82 евра во јануари 2024 до 2,15 евра во април 2025 – раст од 18,12%. Следува Словенија со раст од 17,88%.

Во Хрватска дополнително го зголемува цената и високиот данок – според Atlantic Grupa, со посебен данок и ДДВ, една шолја е оптоварена со околу 35% вкупен данок.

Со оглед на тоа што состојбата на берзите не се стабилизира, а климатските предизвици, царинските политики и глобалната инфлација остануваат присутни, експертите предупредуваат дека трендот на поскапување ќе продолжи. Потрошувачите ширум Европа и регионот ќе мора да се подготват за уште повисоки цени на кафето во месеците што следат.