Skip to content
Прегреана морска вода, затворен Акропол и многу други туристички атракции поради екстремната топлина, се помалку снег на планините – се менува ли начинот на кој ќе ги поминуваме летата поради климатските промени?
Веќе забележавме дека временските непогоди, особено во лето, се сè почести и поинтензивни. Топлината, особено ноќе, стана неподнослива и се чини дека секое лето ќе биде исполнето со сè поголем број тропски денови.
Без разлика дали замислуваме кристално сино море, прекрасни песочни плажи, прошетка низ европски главен град или скијање на Алпите, едно е јасно: судбината на голем број од најпопуларните туристички дестинации во светот е неизвесна.
Ги менуваме годишните одмори поради жештината
Беше летото 2023 година кога Кејти Пирсфилд-Холмс, од Сафолк, отпатува на грчкиот остров Родос со својот сопруг и двете деца.
Иако мислеа дека ќе поминат време на плажа и базен, тоа не беше можно поради екстремната жештина.
„Дури и по појадокот, петминутната прошетка би била неподнослива. Кога избувнаа пожарите, температурата надмина 40 степени“, изјави таа за Би-Би-Си.
Како што истакна, тоа искуство засекогаш го промени начинот на кој таа ќе оди на одмор со своето семејство.
Летниот топлотен бран од 2023 година зафати голем дел од Европа, особено земјите околу Средоземното Море, вклучувајќи ги Грција, Италија, Шпанија, Турција и Кипар. Температурите во некои региони достигнаа помеѓу 40 и 45 степени Целзиусови во текот на денот.
Вкупно, низ цела Европа се регистрирани повеќе од 47.000 смртни случаи поврзани со жештината, според Институтот за глобално здравје во Барселона (ISGlobal).
Минатата година, исто така, се случија повеќекратни топлотни бранови низ Европа, вклучувајќи го и првиот рекорд од 40 степени во Велика Британија. Според ISGlobal, повеќе од 68.000 луѓе починаа на европскиот континент во тоа време.
Со оваа промена на летното време доаѓаат и други промени. Вкупно, 81% од Европејците изјавиле дека ги прилагодиле своите планови за одмор поради фактори поврзани со климатските промени, според извештајот на Европската комисија за туризам (ETC) објавен во април. Речиси една третина од испитаниците изјавиле дека избираат дестинации со поумерена клима.
Пирсфилд-Холмс се врати во Грција по зафатено лето во 2023 година, но овој пат таа ги избра мај или октомври.
Островските дестинации тонат
Многумина би сакале полесно да ја надминат студената и мрачна зима со одење во тропска земја за да уживаат во тиркизната вода, да одат по песок и да се сончаат. Сепак, островите се особено ранливи на климатските промени.
Да ги земеме Малдивите како пример. Бидејќи се издига само 1,3 метри надморска височина, ризикот од поплавување на островите е висок, но ова важи не само за Малдивите, туку и за Кирибати и Маршалските Острови во Пацификот. Нивото на морето се зголемува, а како што ситуацијата се влошува, локалните жители ќе бидат принудени да бараат нов дом.
Исто така, силните тропски бури го зголемуваат проблемот.
Островските земји се борат да ги заштитат крајбрежјата и плажите на различни начини, вклучително и изградба на крајбрежни ѕидови и други заштитни структури, садење растенија или додавање песок во областите склони кон ерозија.
Иако се целосно опкружени со вода, овие острови имаат сериозен недостиг на вода за пиење. Острови како Барбадос, Малта и Бахамите се потпираат на собирање дождовница и резерви на подземни води, но ова е доста несигурно поради промените во моделите на врнежи и зголемувањето на температурите. Во Барбадос, сушите станаа почести, што доведе до ограничувања на снабдувањето со вода за време на врвот на туристичката сезона.
Решението може да биде во постројки за десалинизација, собирање дождовница, преработка на вода, но и примена на технологии фокусирани на зачувување на водата, како во туризмот, така и во домаќинствата.
Сезоните на скијање се скратуваат
Ако сте меѓу оние кои го сакаат свежиот планински воздух и возбудата од скијањето, веројатно веќе сте забележале нешто загрижувачко: зимската магија се намалува.
Глобалното затоплување влијае дури и на најпознатите зимски дестинации. Со зголемувањето на температурите, сезоните на скијање се скратуваат, а одморалиштата што зависат од сигурни снежни врнежи се наоѓаат во сè потешка позиција.
Во последните 50 години, Швајцарските Алпи изгубија повеќе од еден месец од снежната сезона, а од 2000 година, глечерите, речиси 40% изгубија од својот обем.
Скијачките центри, кои со децении ги пречекуваа скијачите и сноубордерите во текот на зимата, сега се соочуваат со недостаток на снег и повисоки температури.
Помалку снег и поблаги зими значат помалку посетители, а скијачките центри се под сериозен финансиски притисок.
Можеби ќе мора да го прифатиме фактот дека скијачките сезони какви што некогаш ги знаевме можеби нема да бидат исти, и тоа наскоро.
Затоа, многу скијачки центри во Европа се принудени да им понудат на посетителите активности на вештачки снег.
Престој во природа – што е со пожарите и губењето на екосистемот?
Зголемените температури и продолжените сушни периоди значат дека шумските пожари се почести и поинтензивни, претставувајќи закана за туристичките дестинации кои се гордеат со природна убавина. Регионите што зависат од природната средина се соочуваат со значителни еколошки и економски ризици.
„Шумските пожари уништија милиони хектари шуми, предизвикувајќи огромна штета на екосистемите и дивиот свет. Во Австралија, пожарите во 2020 година убија речиси 3 милијарди животни, додека Калифорнија се бори со сè поразорни пожари повеќе од една деценија. Во Европа, земји како Шпанија и Португалија сега секоја година доживуваат пожари кои ги уништуваат шумите клучни за нивниот туризам базиран на природата“, според веб-страницата Greenly.
Зголемената појава на овие пожари ги зголемува трошоците за локалните економии кои зависат од екотуризмот, ставајќи го во прашање опстанокот на екосистемите и егзистенцијата на луѓето што живеат на нив.
Културни дестинации под влијание на климатските промени
Иако природните пејзажи добиваат најголемо внимание во контекст на климатските промени, културните дестинации, вклучувајќи ги историските градови, местата на светското наследство и познатите споменици, исто така се соочуваат со низа закани. Зголемувањето на температурите, екстремните временски услови и зголемувањето на нивото на морето имаат сериозни последици за архитектонскиот интегритет и културното наследство на градовите и знаменитостите низ целиот свет.
Венеција зазема посебно место тука, но можеме да го споменеме и Њу Орлеанс, град кој е веќе ранлив на тропски циклони и урагани. Поради зголемувањето на нивото на морето и слегнувањето на земјиштето, неговиот историски Француски кварт и други важни места се загрозени. Делови од градот тонат до 5 см годишно, што го отежнува заштитата од идните бури.
Во меѓувреме, Бангкок брзо тоне поради прекумерно исцрпување на подземните води. Според Светската банка, до 40% од градот би можел да биде поплавен до 2030 година поради зголемувањето на нивото на морето и поплавите за време на сезоната на монсуните
Покрај овие градови, страдаат и бројни археолошки локалитети низ целиот свет. Екстремните временски услови како што се поплави, суши и опустинување го забрзуваат влошувањето на овие незаменливи структури.
Одморалиштата се адаптираат
Веќе постојат некои мали знаци дека повеќе луѓе патуваат надвор од традиционалната шпиц сезона. Вкупно, 8% помалку луѓе планираат да патуваат во Медитеранот ова лето во споредба со минатата година, објави Теодора Маринска, оперативен директор на Европската туристичка комисија (ETC).
Во меѓувреме, се чини дека повеќе луѓе го посетуваат Медитеранот надвор од вообичаените месеци: Грција забележа зголемување од 20% во пролетниот туризам во 2024 година во споредба со истиот период во 2023 година, објави Националната банка на Грција.
Бројот на туристи во Шпанија надмина 10 милиони во јануари и февруари 2025 година, што е зголемување од речиси 20% во однос на нивоата од 2019 година.
Маринска верува дека ова им помага на локалните економии, наместо да ги оптоварува.
„Туристичките организации долго време инвестираат во борбата против сезонското работење – не само поради прекумерниот туризам, туку и затоа што е многу поодржливо хотелите да работат преку целата година, а работните места потоа се постабилни“, додава таа.
Од лето дома до лето во Скандинавија
Сето ова може да доведе до нови модели на однесување кога станува збор за одмори.
На пример, одморите дома (т.н. „одмори“) би можеле да станат уште попопуларни. Повеќе од половина од британските патници изјавиле дека веројатно ќе одмараат во земјата, а не во странство, поради климатски причини, според анкетата на Минтел од 2024 година. Околу 28% од нив изјавиле дека потоплите британски температури ги охрабруваат да останат во земјата.
Останува да се види како ова ќе влијае на цените. Ако повеќе луѓе одлучат да останат во Велика Британија, а во исто време други продолжат да доаѓаат затоа што климата таму е попривлечна за нив, поголемата побарувачка би можела да предизвика зголемување на цените.
Експертите, исто така, забележуваат зголемување на интересот за помалку традиционални дестинации во Европа кога станува збор за летни одмори – Исланд, Норвешка и Финска.
Училишните распусти се голема кочница
Иако многу експерти предвидуваат промена во начинот на кој патуваме, се чини дека тоа засега не се случува во голем обем, а постојат и одредени ограничувања.
Одредени групи, како што се пензионерите или оние без мали деца, може да бидат пофлексибилни, но тоа не е случај за семејствата со деца на училишна возраст.
Засега, многумина не се подготвени драстично да ги променат своите патувања поради климатските промени, но ако се повторат неколку многу топли лета по ред, промените се неизбежни.
Кои светски дестинации се најмногу изложени на ризик?
Според платформата Greenly, туристичките дестинации кои се најпогодени од климатските промени се Малдивите, Венеција, Австралија, Бразил и Карипските Острови.
Познатите канали на Венеција и нејзината импозантна архитектура привлекуваат туристи со децении, но зголемувањето на нивото на морето зема свој данок. Поплавите се почести, особено во зима.
Во текот на изминатиот век, нивото на морето во Венеција се зголеми за повеќе од 30 см, па затоа често можете да го видите препознатливиот плоштад Свети Марко под вода.
Иако проекти како MOSE, системот за контрола на поплави, помагаат, Венеција сè уште е во голем ризик. Градот се бори да го зачува своето културно и историско наследство и потребни се итни мерки за прилагодување.
