Skip to content
Додека некои градови целосно ги забрануваат електричните тротинети од улиците, други воведуваат строги прописи, а трети се обидуваат да најдат рамнотежа преку подобра контрола и интеграција.
Во ерата на микро-мобилност, електричните тротинети се етаблираа како популарно и еколошко решение за движење низ градот. Тие претставуваат нова димензија на „зелената“ револуција во градскиот сообраќај, нудејќи алтернатива на автомобилите и јавниот превоз. Сепак, наместо неограничен ентузијазам, тие се соочуваат со растечко незадоволство и ограничувања низ цела Европа.
Додека некои градови ги забрануваат целосно, други воведуваат строги прописи, а трети се обидуваат да најдат рамнотежа преку подобра контрола и интеграција. Прашањето што се поставува е дали електричните тротинети се навистина проблем што заслужува забрана или е тоа прерана реакција на новата технологија?
До средината на 2025 година, неколку европски градови и земји воведоа целосни или делумни забрани или строги контроли за изнајмување електрични тротинети.
Париз (Франција), еден од пионерите во регулацијата, ја забрани услугата за изнајмување скутери по градскиот референдум во април 2023 година. Сепак, приватната употреба останува дозволена.
Малта стана првата земја во Европската Унија што воведе целосна забрана за изнајмување електрични скутери на национално ниво од јануари 2024 година, по серија сообраќајни инциденти низ целата земја.
Во Барселона (Шпанија), услугите за изнајмување се суспендирани во текот на 2024 година, во исчекување на финализирање на новата политика за лиценцирање што треба да воведе построги контроли.
Норвешкиот главен град Осло, иако не е членка на ЕУ, го намали бројот на скутери од 20.000 на 8.000 и воведе строго зонирање за контрола на употребата. Во Брисел (Белгија), бројот на оператори е намален од девет на два, а бројот на достапни скутери е намален за над 70 проценти, според податоците објавени од „Бруселс тајмс“.
Зошто се важни скутерите?
Според податоците од Европската агенција за животна средина (EEA) и извештајот на Европскиот парламент од 2023 година, електричните тротинети можат значително да придонесат за намалување на емисиите на штетни гасови:
· Тие ги намалуваат емисиите на CO₂ по изминат километар за 45 до 60 проценти во споредба со автомобилите со внатрешно согорување.
· Тие користат електрична енергија, често добиена од обновливи извори.
· Придонесуваат за намалување на сообраќајните метежи и пониски барања за паркинг простор во градските центри.
Па зошто граѓаните се загрижени, односно со незадоволство ги прифаќаат електричните тротинети на улиците? Експертите предупредуваат дека еколошката корист зависи од начинот на кој се користат тротинетите, ако тие го заменат пешачењето или возењето велосипед, ефектот може да биде негативен.
Една од главните причини за отфрлање на овој тип возила е безбедноста, како еден од најголемите предизвици. Затоа една од обврските на возачите на тротинети е да имаат кациги. Сепак, извештајот на Европскиот совет за безбедност во сообраќајот (ETSC) покажува дека бројот на повреди поврзани со скутери ќе се зголеми за 180 проценти помеѓу 2021 и 2023 година.
Проблемите со нелегалното паркирање дополнително ги иритираат жителите. Во градови како Рим, Лисабон и Брисел, скутерите се оставаат несредено, блокирајќи ги тротоарите, влезовите и местата наменети за лица со попреченост.
Исто така, недостатокот на регулатива на почетокот на нивното масовно појавување доведе до хаос, илјадници скутери се појавија преку ноќ без јасен план, што дополнително ја влоши ситуацијата.
Друг проблем е краткиот век на траење на електричните скутери, кој често не надминува две години, а нивното производство, одржување и логистика генерираат дополнителни емисии што ја намалуваат нивната еколошка предност.
Европскиот одговор и иднината на микромобилноста
Европската комисија и Европскиот парламент работат на воспоставување јасни и интегрирани правила за микромобилност. Во рамките на Зелениот план на ЕУ и стратегијата за урбана мобилност, се предлагаат следниве:
· Стандардизирани безбедносни прописи (кациги, ограничувања на брзината, минимална старосна граница),
· Ограничување на бројот на оператори во одредени градови,
· Задолжителни паркинг места за скутери,
· Стимулации за оператори што користат рециклирани материјали и одржливи синџири на снабдување.
Според извештајот на Европската агенција за животна средина од 2024 година, „електричните скутери можат да играат позитивна улога во намалувањето на емисиите, но само ако се правилно интегрирани во системите за градски транспорт“.
Дел од стручната јавност верува дека електричните скутери се „предизвици за старите градови“ – тие не се ниту спасители на урбаната мобилност, ниту се само проблематичен феномен. Тие се алатка чија вредност зависи од правилното управување и примена. Сè почестите бунтови на граѓаните, забраните и строгите регулативи во европските градови го одразуваат не само предизвикот за воведување нова технологија, туку и потребата од системски пристап.
