Skip to content
Денес (понеделник, 2 октомври) почнува книжевниот фестивал „BookStar“ и донесува исклучително амбициозна програма во која се опфатени гостувања на десет европски автори, четириесеттина македонски учесници од различни генерации, потоа претставници на реномирани издавачки куќи и фестивали од пет држави од регионот, доделување на наградите „Драги“, но првпат досега на книжевен фестивал кај нас – целосна ориентираност кон одговорно однесување во рамки на заедницата, како во насока на подобрување на општествените состојби и инклузивност, така и во силно изразена еколошка димензија.
Слоганот на фестивалот „Please do disturb“ (буквално преведен како „Ве молиме, вознемирувајте“) е пресликан во програмските активности, така што донесува автори кои се заинтересирани да ги согледаат општествените проблеми и на истите да одговорат преку своето гласно книжевно и општествено дејствување. BookStar 2023 е повеќе од настан, тоа е инспирација за оние кои веруваат дека текстовите на денешнината поттикнуваат промени, нудејќи погледи на светот каде зборовите не се повеќе букви втиснати на хартија туку – повик за будење.
Во рамки на овој активистички пристап е одбрана и самата добитничка на наградата BookStar – Наџат ел Хачми од Шпанија која со години се бори за правата на жените, но и преку другите автори кои отвораат горливи теми во своите родни држави, меѓу кои и Лидија Димковска (Македонија) која ќе го отвори Фестивалот со својот ангажиран говор на тема „Со или без Please“.
Освен тоа, Фестивалот започнува и кампања во соработка со „Пакомак“ за подигнување на свесноста околу селекцијата на отпадот, но и активно учество на публиката во процесот на селекција. Освен што за време на фестивалот ќе бидат поставени специјални диспанзери за прифаќање на стара хартија и хартиена амбалажа, ќе ја наградиме еколошката одговорност на публиката. Со акумулирани најмалку сто поени на апликацијата „Екомак“ за селекција на пластика еко-модерните читатели добиваат книга подарок за време на Фестивалот.
BookStar e и прв книжевен фестивал кој ќе понуди превод на дел од настаните на знаковен јазик на сцената на кино „Фросина“ во МКЦ. За таа цел доволно е читателите да го побараат знакчето на „Talking hands“ / „Раце што зборуваат“ во програмата и ќе увидат кои настани се од инклузивен карактер.
На Фестивалот ќе се одржи прв панел меѓу четворица автори и нивните преведувачи, а во контекст на проектот „Создадено во Европа: Моќта на различноста“. Авторите и преведувачите (од кои некои и самите се автори) ќе се обидат да одговорат на прашања поврзани со уметноста и занаетот на преведувањето, но ќе проговорат и на темите поврзани со нужноста делата пишувани на помалку употребуваните јазици да бидат преведени на поголемите европски јазици, прашањето на праведната дистрибуција на книжевни дела од помалите книжевни средини, како и улогата на преводот во зголемувањето на моќта на различноста во европскиот книжевен пејзаж. За таа цел освен писателите од европските држави (Луцие Фаулерова, Франсис Кирпс, Ања Мугерли), во Скопје за Фестивалот ќе пристигнат и Ксенија Чочкова (преведувачка од германски која живее во Баден-Баден, Германија), Давор Стојановски (преведувач од словенечки кој живее во областа Кернтен/Корошка во Австрија), Маријанџела Бјанкофиоре (преведувачка од македонски на италијански, која живее во Бари, Италија), а ќе им се придружат и Маргарета Карајанова и Жарко Кујунџиски.
На Фестивалот ќе се работи и на стратегија за пробив на македонската и регионалната литература на големите книжевни пазари во Европа, а за таа цел во Скопје се состанува работна група од следните личности:
Пламен Тотев (Бугарија), сопственик на издавачката куќа „Персеј“ од Софија, која од 2004 година до денес израснува во еден од најактивните издавачи во Бугарија кој, меѓу другото, досега има објавено 55 книги од 34 македонски автори, а бил организатор и на голем број настани со македонски писатели.
Ламија Милишиќ (Босна и Херцеговина), секретар на босанскиот ПЕН Центар и извршен директор на Меѓународниот фестивал за литература „Букстан“ (Bookstan).
Драго Гламузина (Хрватска), главен уредник во една од најголемите издавачки куќи во хрватска „ВБЗ“ и програмски директор на литературниот фестивал „Врисок“ од Риека.
Александар Шурбатовиќ (Србија), долгогодишен главен и одговорен уредник на издавачката куќа „Дерета“ и сопственик на издавачката куќа „Блум“.
Ена Хасечиќ (Босна и Херцеговина), уредничка и ПР во најагилната издавачка куќа од БиХ „Бајбук“ (“Buybook”) и проектен лидер на неколку проекти со поддршка на Креативна Европа (2021-2023).
Жарко Кујунџиски (Македонија), сопственик на издавачката куќа „Антолог“ од Скопје и основач на Фестивалот „BookStar“.
Како што веќе спомнавме, во Скопје следните денови ќе биде собран кремот на европската литература, и тоа: Наџат ел Хачми (Шпанија), Миљенко Јерговиќ (Хрватска / Босна и Херцеговина), Лидија Димковска (Македонија / Словенија), Бранко Росиќ (Србија), Драго Гламузина (Хрватска), Луцие Фаулерова (Чешка), Стефан Хертманс (Белгија), Ања Мугерли (Словенија), Франсис Кирпс (Луксембург) и Софи Хана (Обединетото Кралство).
Прва фестивалска програмска активност е доделување на наградите „Драги“ 2023, кое ќе се случи на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ од 14 часот. Во најтесен круг за наградата влегоа преведувачите: Љубица Арсовска, Никола Ѓелинчески, Иван Шопов, Анастасија Ѓурчинова и Златко Панзов. Во оваа пригода ќе се случи и потпишување на меморандум за соработка меѓу издавачката куќа „Антолог“ како организатор на наградата и Филолошкиот факултет како нивен партнер. Како што беше соопштено на овој настан ќе се додели и интернационалната награда „Драги“ за најзначаен превод на македонски автор на странски јазик на превeдувачката Александра Јоаниду за преводот на книгата „Мојот маж“ од Румена Бужаровска на грчки јазик. Најавено е и личното присуство на преведувачката за настанот.
Свеченото отворање на Фестивалот е предвидено од 19.30 во киното „Фросина“. Писателката Лидија Димковска ќе го прогласи фестивалот за отворен со свечена реч под наслов „Со или без Please“. По неа, Министерката за култура Бисера Костадиновска Сојчевска ќе ги поздрави странските гости од име на земјата, а свое обраќање ќе има и Дејвид Гир, амбасадорот на Европската Унија во Северна Македонија кој ќе ѝ ја додели наградата „BookStar“ 2023 на Наџат ел Хачми (Шпанија) за романот „Во понеделник ќе нè сакаат“. Веднаш по свеченоста, со добитничката на наградата на тема „Да се биде (поинаква) жена“ ќе разговараат Ана Јовковска, новинарка и книжевна истражувачка, и Александар Маџаровски, поет, преведувач и јутјубер познат како „Читачот“.
Од 21 часот во киното „Фросина“ Иван Шопов и Александар Маџаровски ќе разговараат со Драго Гламузина (Хрватска) и Бранко Росиќ (Србија) „за што да биде гласна регионалната книжевност?“ Поради својата атипичност регионалната книжевност може да претставува привлечен „пакет“ за остатокот на Европа. После еден подолг период на оддалечување се случува период на период на приближување. Но дали е дојдено време за заеднички настап?
Во периодот од 2-4 октомври секој има можност да ги запознае авторите за време на BookStar 2023.
Фестивалот се одржува под слоганот „Please do disturb“ и е поддржан од Министерството за култура, книжевната мрежа Традуки, ЕУ со тебе (Eu with YOU), издавачката куќа „Антолог“, а одделни настани и од Чешкиот книжевен центар, Центарот за фламанска литература, Европската Унија, Културно–информативниот центар на Република Бугарија во Скопје и Амбасадите на Чешка, Шпанија и на Белгија. Фестивалската програма ќе се одвива на повеќе локации во Скопје. Медиумски покровител на настанот е Македонската радио телевизија. Визуелниот идентитет е авторство на Владимир Трајановски. Фестивалското видео го изработи Радмила Ванкоска.
