ЕБОР ги ревидираше прогнозите за економски раст: Три региони кои ќе претрпат најголем пад – меѓу нив и Западен Балкан

Неодамнешните американски царини и глобалните економски тензии веројатно дополнително ќе го намалат економскиот раст во неколку клучни европски економии и региони.

Европската банка за обнова и развој (ЕБОР) ја намали прогнозата за економски раст на земјите од нејзиниот домен за 2025 година за 0,2 процентни поени во однос на февруарската прогноза истата година, се вели во најновиот извештај за регионални економски прогнози објавен во вторник.

Банката сега очекува растот во регионите на ЕБОР да биде околу 3 отсто во 2025 година, додека во 2026 година би можел благо да се зголеми на 3,4 отсто.

Песимистичката прогноза се должи пред се на зголемувањето на царините и постојаната геополитичка неизвесност, која влијае на синџирите на снабдување и трговијата. Намалената надворешна побарувачка, исто така, има негативно влијание врз оваа прогноза.

Силната домашна побарувачка, лабавата фискална политика и растот на номиналните плати дополнително ја поттикнуваат инфлацијата во регионите на ЕБОР. Откако инфлацијата падна на 5,3 отсто во септември 2024 година, таа повторно се зголеми на 6,1 отсто во февруари оваа година.

Просечниот јавен долг во регионите на ЕБОР најверојатно ќе остане приближно ист, на околу 52 отсто од бруто домашниот производ (БДП) во следните четири години. Оваа прогноза, сепак, претпоставува дека владите ќе објават построги фискални политики, кои би вклучиле зголемени распределби за индустриски политики, одбрана и плаќања за камати, додека некои други расходи би биле намалени.

Американските тарифи би можеле значително да ги нарушат глобалните синџири на снабдување, особено во клучните европски економии, како што е Германија. Сепак, пренасочувањето на трговијата во земји со пониски царини може делумно да ги ублажи негативните ефекти.

Според податоците на ЕБОР, „просечната ефективна американска тарифа за увоз од регионите опфатени со работењето на Банката би можела да скокне од 1,8 отсто во 2024 година на дури 10,5 отсто, под претпоставка дека составот на извозот не се менува“.

„Иако ќе биде потребно време за целосно разбирање на макроекономските ефекти од новонајавените царини, веќе е јасно дека нашите региони влегоа во период на зголемена несигурност и побавен раст. Намалувањето на трговските тензии преку конструктивен дијалог и постигнувањето консензус за трговската политика меѓу клучните актери е од клучно значење, бидејќи долгорочната несигурност е висока економската цена“, смета економист на ЕБОР.

Кои региони според ЕБОР ќе бидат најмногу погодени?

Според ЕБОР, најголем пад на економскиот раст ќе претрпат Западен Балкан, Балтичките држави и Централна Европа.

Според прогнозите, БДП на Западен Балкан ќе биде 3,2 отсто во 2025 година, а благо ќе се зголеми на 3,4 отсто во 2026 година. Главните причини за забавувањето се политичката нестабилност во Србија, како и прелевачките ефекти од послабиот раст во поразвиените западноевропски економии.

Србија, Македонија, Босна и Херцеговина и Црна Гора ќе бидат меѓу најпогодените земји во регионот оваа година.

За Централна Европа и балтичките земји се очекува растот да биде 2,4 отсто во 2025 година и 2,7 отсто во 2026 година. Овој пад се припишува на новите царини, послабата побарувачка од странство (особено од Германија), како и зголемената глобална политичка неизвесност.

Словачка, Естонија и Унгарија ќе забележат најголеми негативни отстапувања во однос на февруарската прогноза на ЕБОР.

Во југоисточните земји-членки на ЕУ, БДП би можел да порасне до 2 отсто во 2025 година, што е повисоко од 1,6 отсто во 2024 година, но сепак под претходните очекувања. Закрепнувањето главно ќе биде поттикнато од побарувачката од Бугарија. Во 2026 година се очекува раст од 2,4 отсто.

Централна Азија најверојатно ќе забележи бавен раст до 5,5 проценти оваа година и до 5,2 проценти во 2026 година, првенствено поради падот на цените на суровините, што ќе ги погоди економиите како Монголија и Казахстан.

Јужниот и источниот Медитеран би можеле да постигнат раст од 3,6 отсто во 2025 година и 3,9 отсто во 2026 година.

Според прогнозите, Турција ќе забележи пад на растот од 3,2 отсто во 2024 година на 2,8 отсто оваа година, што е последица на порестриктивната монетарна политика и слабата домашна и странска побарувачка. Сепак, се очекува закрепнување до 3,5 проценти во 2026 година.

Источна Европа и Кавказ би можеле да забележат раст на БДП од 3,5 отсто во 2025 година, додека забрзување до 4,3 отсто се предвидува за 2026 година. Сепак, оштетената енергетска инфраструктура во Украина и ослабената побарувачка од ЕУ негативно ќе влијаат на изгледите за Молдавија и Украина.