Skip to content
ЕЦБ предупредува за стејблкоините и оценува дека нивниот забрзан раст може да стане извор на нови ризици за финансиската стабилност во еврозоната и глобалниот финансиски систем. Во најновиот извештај за финансиска стабилност, Европската централна банка предупредува дека дигиталните токени врзани за фиат-валути веќе играат клучна улога во тргувањето со криптовалути, а доколку нивната употреба се прошири во поширокиот платен промет, може да се отвори простор за длабоки потреси во банкарскиот сектор.
Стејблкоините се промовираат како „стабилна“ дигитална алтернатива на класичните пари: токени чиешто ветување е дека секогаш вредат една единица долар или евро и дека можат во секое време да се разменат за тие валути. Во пракса, ЕЦБ потсетува дека овие токени денес доминираат во крипто-инфраструктурата – околу 80 проценти од трансакциите на централизираните крипто-берзи се изведуваат со нив – а нивната вкупна пазарна вредност надминува 280 милијарди долари.
Главниот страв на централните банкари е дека експанзијата на стејблкоините може постепено да ги исуши депозитите во комерцијалните банки, особено во еврозоната. ЕЦБ предупредува дека значителен раст на овие токени би можел да предизвика одлив на малопродажните депозити, кои се клучен и релативно стабилен извор на финансирање за банките. Наместо да држат пари на штедна книшка, граѓаните и компаниите би можеле да се свртат кон дигитални токени, а тоа би ги оставило банките со поскапо и понестабилно финансирање.
Втората линија на ризик е можноста за „јуриш“ врз стејблкоините, односно масовно повлекување на средствата од страна на инвеститорите. Две од најголемите глобални стејблкоини веќе се меѓу најголемите поединечни купувачи на американски државни хартии од вредност, со резерви споредливи со врвните пари-пазарни фондови. ЕЦБ предупредува дека масовно барање за откуп би ги принудило издавачите да продаваат државни обврзници на големо и по снижени цени, што би можело да го наруши функционирањето на пазарот на американски државни обврзници и да предизвика глобален финансиски потрес.
Дополнителна грижа предизвикува и сложената регулаторна слика. Доколку ист стејблкоин го издаваат субјекти и во ЕУ и во трети земји, инвеститорите, поради построгата европска регулатива, најчесто би избирале токените издадени под надзор на ЕУ за откуп. Тоа може да создаде состојба во која европските издавачи остануваат без доволно резервни средства за да ги задоволат комбинираните барања за откуп на инвеститорите од ЕУ и од остатокот на светот, што дополнително би ги зголемило ризиците од паника во еврозоната.
Во исто време, експертите за финансиска стабилност на ЕЦБ признаваат дека во моментов стејблкоините имаат релативно ограничена употреба во секојдневните плаќања во еврозоната и дека ризиците се задржани благодарение и на новата регулатива MiCA, која донесе први јасни правила за крипто-асетите во ЕУ. Но, токму комбинацијата од брз раст, глобален карактер и можност за регулаторен арбитраж го убедува регулаторот дека е потребен внимателен и постојан надзор уште сега, додека обемот е управлив.
ЕЦБ ги гледа стејблкоините и како предизвик за монетарниот суверенитет на Европа. Доминирањето на доларски стејблкоини во глобалниот промет значи дека дел од дигиталните плаќања и заштеди се преселуваат кон „сенчести“ доларски инструменти, а не кон еврото. Тоа е една од причините поради кои Франкфурт силно ја турка идејата за дигитално евро – како регулаторно и технолошко решение што треба да понуди безбедна, јавна и европска алтернатива на приватните токени.
Покрај макроекономските ризици, меѓународните институции предупредуваат и на темната страна на стејблкоините во борбата против перење пари и финансирање криминал. Анонимноста, глобалниот досег и можноста за брзо преминување меѓу различни блокчејн-мрежи ги прават овие токени привлечни за мрежи на измами и за организиран криминал, па дел од регулаторниот напор се фокусира и на поостри правила за идентификација на корисниците и следење на трансакциите.
За земји како Македонија, кои се надвор од еврозоната, но чии граѓани масовно користат глобални крипто-берзи и токму овие стејблкоини за тргување, пораката на ЕЦБ е сигнал за претпазливост. Иако домашниот финансиски систем не е директно изложен, секоја поголема криза со големите стејблкоини или ненадејно заострување на европската регулатива може брзо да се прелее преку цените, ликвидноста и можноста за повлекување средства од меѓународните платформи.
