Skip to content
Европската унија би можела да тргне многу подалеку од класичната индустриска политика – сè до Месечината. Во годишниот Стратешки извештај за предвидувања Европската комисија предупредува дека „глобалниот поредок е силно разнишан“ и дека не може повеќе да смета дека трети земји ќе ѝ ги обезбедуваат металите клучни за енергетската транзиција. Каков одговор предлага Брисел? Напредни рударски технологии, „вклучително и рударење во вселената, почнувајќи од Месечината“.
Комисијата сугерира дека сè посложените геополитички ризици можат да доведат до картелско однесување на земји со богати резерви – како некаков „ОПЕК за метали“. Последиците би биле предвидливи: поскапувања, рестрикции во снабдувањето и удар по стратешката автономија на ЕУ и по темпото на зелената транзиција.
Литиум, бакар, никел и ретки земји се темел на батерии, електромотори и електроника. Речиси ништо од ова не се вади во ЕУ, а побарувачката расте експлозивно – европската потреба за литиум за батерии, на пример, до 2030 се очекува да биде 12 пати повисока од 2020, а до 2050 дури 21 пати. На европско тло, пак, новите експлоатации се судираат со густо население, строги еколошки стандарди и силни граѓански отпори. Затоа Комисијата гледа кон „вселенската економија“ како долг хоризонт за диверзификација на ризикот.
Луксембург веќе неколку години се позиционира како европски центар за вселенски ресурси и инфраструктура, со планови за роботизирано ископување на Месечината и астероиди. Според проценките на ЕК, пазарниот потенцијал на овие ресурси би можел да достигне до 170 милијарди евра во 2018–2045.
Иако идејата веќе ја промовираат и НАСА и јапонската ЈАКСА, индустриското рударење во вселената останува далечна перспектива. Технологијата за ископ, преработка и – клучно – транспорт на материјали назад на Земјата е во рана фаза. Паралелно, ЕУ заостанува со сопствени синџири за снабдување и рафинирање; Кина денес рафинира 40% од светскиот бакар, 60% од литиумот, 70% од кобалтот и речиси 100% од графитот – бројки што ја прават Европа исклучително ранлива на прекини и ценовни шокови.
Покрај дебатата за Месечината, Брисел во краток рок мора да тргне по „две шини“: агресивно забрзување на домашните капацитети за преработка и рециклирање, плус партнерства со земји производители што го намалуваат ризикот од прекумерна зависност. Вселенското рударење, во овој наратив, е долгорочна опција – не замена за работа што мора да се заврши на Земјата.
