Skip to content
Јавно, европските лидери го поздравуваат прекинот на огнот и размената на заложници и затвореници. Но зад сцената, дипломатите бараат конкретни чекори што Израел треба да ги испорача за планот да добие траекторија: стабилен пристап за хуманитарна помош, јасни правила за безбедност на терен, простор за реформирана Палестинска самоуправа и временска рамка за стабилизациска мисија. Според извештај на Politico, ЕУ сигнализира дека ќе продолжи да врши притисок Израел да ги исполни обврските поврзани со Газа.
Контекстот е двоен. Од една страна, Вашингтон и регионални посредници го туркаат „поствоениот“ пакет: обновување на Газа, разоружување на Хамас и распоредување меѓународна стабилизациска сила, со американска поддршка и арапски партнери. Оваа рамка се појави во говорите во Ерусалим и на самитот во Шарм ел Шеик, каде беше нагласена брза реконструкција и нов безбедносен аранжман.
Од друга страна, европските престолнини испраќаат порака „пофалби, но со услови“. Во првите реакции по договорот, ЕУ придружно ги истакна своите црвени линии: хуманитарното право, поддршка на Палестинската самоуправа и две-државно решение како политички хоризонт. Во дел од навестувањата стои и можност за оперативна улога — враќање на цивилна мисија на преминот Рафах — што ја покажува намерата на Брисел да биде повеќе од набљудувач.
Што точно очекува Европа од Израел во следната фаза
• практични гаранции за хуманитарен пристап во Газа, согласно договорената пауза,
• координација околу стабилизациската сила и обучување палестинска полициска компонента,
• простор за реформирана Палестинска самоуправа да преземе административни функции,
• јасни чекори што го намалуваат ризикот од повторна ескалација и ја држат паузата „жива“.
Овие точки произлегуваат од јавните позиции на ЕУ и од описите на американскиот пакет дадени од клучни медиуми.
Проблемот на доверба се гледа во деталите. Додека САД зборуваат за меѓународна стабилизација и брза обнова, европските влади се загрижени дали ќе има доволно изведливи механизми за контрола на теренот и дали израелските власти ќе испорачаат „опипливи“ мерки што ЕУ може да ги финансира и политички да ги брани дома. Паралелно, Париз предупредува дека заканата од Хамас не исчезнува со потпис и дека примирјето бара трајна архитектура, не само симболика.
Во меѓувреме, официјалните реакции остануваат внимателно позитивни. Европските лидери го поздравија посредувањето и најавите за реконструкција, но остануваат прашања: кој ќе управува со проектите, како ќе се обезбеди безбедноста при изградба, и како ќе се надмине јазот меѓу амбицијата на планот и состојбата на терен. Токму тука доаѓа европското барање до Израел да „испорача“ — низ мерливи чекори што ќе го држат процесот на шини.
