Skip to content
2025 во Европскиот парламент помина како година во која институцијата истовремено се обидуваше да покаже заби, да преживее нови скандали и да се пренареди по линијата „центар–десно“. На хартија, мнозинството остана истото: Европската народна партија, социјалдемократите и либералите и понатаму ја држат формулата за власт. Во пракса, меѓутоа, парламентот се движеше како комора што бара нова оска на одлучување – и сè почесто ја наоѓа на десната страна.
Првиот удар беше корупцискиот: во март белгиските обвинители отворија истрага за наводно влијание врз европратеници и асистенти поврзано со Huawei, со обвинувања за плаќања и подароци за политички услуги. Осум лица беа обвинети за дела што вклучуваат корупција и перење пари, а беа побарани и постапки за имунитет за четворица европратеници. Во меѓувреме, парламентот им забрани пристап на лобистите на Huawei во своите објекти – потег што е повеќе од протокол: тоа е признание дека „бриселската нормала“ повторно е под сомнеж.
Вториот момент беше политичкиот тест за Урсула фон дер Лајен и нејзината Комисија: три обиди за гласање недоверба во една година – ретка динамика за Европскиот парламент. Ниту еден не помина, делумно затоа што прагот е висок (две третини од дадените гласови и мнозинство од сите членови), но симболиката беше јасна: парламентот сака да демонстрира дека Комисијата не е недопирлива, дури ни кога доаѓа од „своите“ редови. И тука се гледа новиот тон: првиот обид го туркаа европските конзервативци (ECR), а следните два дојдоа од левицата и од крајната десница – што ја претвори Комисијата во цел што различни блокови ја напаѓаат од различни мотиви, без да создадат доволна заедничка сила за смена.
Третиот момент беше судирот меѓу националните политики и европскиот имунитет, највидлив преку унгарските случаи. Парламентот одби барања за одземање имунитет во повеќе профилирани случаи, меѓу кои и на опозицискиот лидер Петер Маѓар, социјалистката Клара Добрев и италијанската европратеничка Иларија Салис. Случајот на Салис ја оголи поделбата во самата комора: во тајно гласање, разликата беше само еден глас. Тоа не е само бројка, туку сигнал дека прашањата за „фашизам“, јавен ред, национална надлежност и европска заштита веќе не создаваат лесни мнозинства.
Четвртиот момент ја отвори темата што најдолго ќе одекнува: „опасната врска“ на ЕПП со тврдата и крајната десница. На конкретни гласања, ЕПП излезе од традиционалната коалиција со социјалдемократите и либералите и почна да турка законодавство со гласови од ECR и групи уште подесно. Најилустративен беше пакетот „Омнибус I“ за поедноставување на правилата за бизнис: прво беше соборен во пленарна сала, а потоа, по три недели, помина со ново мнозинство. Притоа, суштински се стесни опфатот на правилата за должничко внимание во синџирите на снабдување, се подигнаа праговите за кои компании важат обврските и се омекна логиката на санкциите. За едни тоа е „кислород за европската индустрија“, за други е сигнал дека зелените и работничките стандарди се први на удар кога десното мнозинство ќе најде заеднички интерес.
Петтиот момент, очекувано, беше миграцијата – но не како стара расправа, туку како институционален пресврт. Во декември, парламентот забрза одобрување на клучни документи што ја заоструваат линијата: се прошири концептот на „безбедна трета земја“ за полесно одбивање азил и депортации, а беше усвоена и нова листа на „безбедни земји на потекло“ што ги вклучува Бангладеш, Колумбија, Египет, Индија, Косово, Мароко и Тунис, како и повеќето земји кандидати – со забележлив исклучок на Украина. Брзите постапки по националност и усогласувањето со позициите на Советот на ЕУ го финализираа впечатокот: 2025 беше година во која Европскиот парламент формално ја легитимираше поцврстата миграциска политика како „нов нормалитет“.
Така, петте „моменти“ всушност се една приказна: парламент што се брани од корупциски сенки, ја тестира Комисијата, ја брани сопствената автономија со имунитетите, ја поместува тежишната точка надесно и ја затвора дебатата за миграцијата со построги правила – додека следниот циклус избори во големите членки веќе се гледа на хоризонтот.