Соговорниците на European Western Balkans (EWB) од Скопје не се изненадени од одлуката донесена минатата недела на ЕУ за одвојување на процесот на пристапување на Албанија во ЕУ од Северна Македонија, бидејќи спорот со Бугарија останува нерешен. Сметаат дека постои ризик од продолжен период на неизвесност, во кој нема да има преговори со ЕУ. Ова може да доведе до промена на надворешнополитичките приоритети на актуелната влада, пишува European Western Balkans, регионален веб-портал специјализиран за процесот на европска интеграција на земјите од Западен Балкан.
Албанија и Северна Македонија ги одржаа своите први конференции за пристапување во јули 2022 година, кога ЕУ им ги претстави преговарачките рамки кои ги водат нивните пристапни преговори. Советот на ЕУ потоа усвои заклучоци во кои се наведува дека Северна Македонија ќе може да ја заврши фазата на отворање на пристапните преговори веднаш штом ќе ги спроведе уставните измени со цел да ги вклучи Бугарите како една од националностите што живеат во земјата. Ова беше услов што го постави Бугарија, која претходно стави вето на усвојувањето на Рамките за преговори.
Новата влада на Северна Македонија, избрана во јуни и предводена од националистичката ВМРО-ДПМНЕ, изјави дека сака повторно да преговара за условите за преминување во следната фаза од пристапувањето во ЕУ со одложување на бараната уставна промена.
Експертите за нашиот портал, пишува European Western Balkans, коментираа дека ниту Бугарија, ниту ЕУ нема да прифатат репреговарање на договорената рамка.
„Државата ќе биде заглавена во неизвесност“, го коментира недостатокот на напредок на патот на Северна Македонија кон ЕУ, Димитар Николовски, извршен директор на скопски ЕУРОТИНК – Центар за европски стратегии.
За Европски Западен Балкан вели дека се чини дека македонската влада гледа во нова ориентација во условите на надворешната политика.
„ВМРО-ДПМНЕ се заплетка меѓу реалноста на рамката за влез во ЕУ, која ги вклучува уставните измени, и изборните ветувања за „гордост“ и неприфаќање на „бугарскиот диктат“. Понатаму, не е случајно што унгарскиот премиер (Виктор) Орбан ја посети земјата истиот ден со одлуката на ЕУ за раздвојување на Албанија и Северна Македонија. Сега зборуваат за стратешко партнерство со Унгарија“, нагласува Димитар Николовски.
За време на неговата посета, Орбан понуди да посредува во спорот меѓу Северна Македонија и Бугарија, но тоа беше брзо отфрлено од владата во Софија.
Николовски подвлекува дека не гледа решение за проблемот со Бугарија во скоро време, бидејќи нема волја од страна на Бугарија или ЕУ за повторно преговарање за рамката, „со тоа земјата ќе биде заглавена во оваа неизвесност. а просторот за другите меѓународни нелиберални актери, како што се Русија или Србија, дополнително ќе се отвори“.
„ВМРО-ДПМНЕ или не ја разбира реалноста во која се наоѓа Северна Македонија или намерно сака практично да ја напушти европската интеграција и покрај реторичките декларации дека се уште е на европскиот пат, заклучува тој.
Слично, Александар Кржаловски, директор на Македонскиот центар за меѓународна соработка, за EWB вели дека одвојувањето на Албанија од Македонија во овој момент е очекувана одлука, „бидејќи Албанија направи неколку реформи во последните две години од отворањето на преговорите со двете земји. Се отстрани и главната политичка пречка – ветото од Грција – со ослободување на притворениот градоначалник од грчка етничка припадност“.
„Од друга страна, Македонија не го исполни главниот политички услов што се бараше да се одржи оваа втора меѓувладина конференција, уставните измени да опфатат експлицитно спомнување на Бугарите. Претходната Влада предводена од СДСМ се согласи да го направи тоа без да се добие национален консензус, а не беше донесен, бидејќи не можеа да дојдат ни до двотретинско мнозинство да го направат тоа“, појаснува Александар Кржаловски.
Тој додава дека по изборите во мај, новата Влада предводена од ВМРО-ДПМНЕ, очекувано, не влегла во исполнување на овој услов, туку се обидува да го подобри или врати со различни предлози до ЕУ и Бугарија.
„Во исто време, Бугарија не покажува знаци на добра волја и позитивни меѓусоседски односи, на пример, дозволувајќи регистрација на здруженија на етнички Македонци, според пресудите на Европскиот суд за човекови права. Сепак, нема причина да се верува дека Бугарија ќе прифати некоја од овие идеи за да излезе од ќор-сокакот. Напротив, тие деновиве донесоа уште една декларација, со едногласно гласање од сите партии. Исто така, и самата ЕУ постојано повторува дека постигнатиот договор е обврзувачки и нема да има дополнителни чекори во интеграцијата, додека не се направат уставни измени“, забележува Кржаловски.
Тој заклучува дека доколку тоа не се случи, можеби ќе има подолг период без преговори за Северна Македонија, како во случајот со грчкото вето за членство во НАТО во 2008 б. и исто така со преговорите со ЕУ од 2009 до 2018 година.
