Глобалната слобода на интернет паѓа 14 години по ред

Глобалната слобода на интернет опаѓа 14-та година по ред. Заштитата на човековите права на интернет е намалена во 27 од 72 земји опфатени со истражувањето Слободата на Интернет (Freedom on the Net – FOTN), а кај 18 има подобрувања.

Киргистан го доби најострото намалување за оваа година, бидејќи претседателот Садир Јапаров ги интензивираше своите напори да ги замолчи дигиталните медиуми и да го потисне онлајн организирањето.

Кина доби ознака како најлоша средина во светот за слобода на интернет, како и Мјанмар, каде воениот режим воведе нов систем за цензура што ги зголеми ограничувањата на виртуелните приватни мрежи (VPN).

На другиот крај од спектарот, Исланд го задржа статусот на најслободна онлајн средина, а Замбија обезбеди најголемо подобрување на резултатот. За прв пат во 2024 година, ФОТН ги процени условите во Чиле и Холандија, и двете покажаа силни заштитни мерки за човековите права на интернет.

Слободното изразување на интернет беше загрозено со изречени тешки затворски казни и ескалација на насилство. Во три четвртини од земјите опфатени со ФОТН, корисниците на интернет се соочија со апсење и со драконски затворски казни над 10 години. Луѓето беа физички нападнати или убиени како одмазда за нивните онлајн активности во рекордно високо ниво од најмалку 43 земји. Исклучувањето на интернетот и репресиите за онлајн говорот создадоа уште поопасни средини за луѓето погодени од неколку големи вооружени конфликти ширум светот.

Цензурата и манипулацијата со содржината беа комбинирани за да ги поколебаат изборите, поткопувајќи ја способноста на гласачите да донесуваат информирани одлуки, целосно да учествуваат во изборниот процес и нивниот глас да биде слушнат. Гласачите во најмалку 25 од 41 земја на ФОТН кои одржаа или се подготвуваа за национални избори во текот на периодот на покривање се соочија со цензуриран информативен простор. Во многу земји, техничката цензура беше искористена за да се ограничи способноста на опозицијата да допре до гласачите, да го намали пристапот до доверливо известување или да ја смири загриженоста за нерегуларности при гласањето.

Во најмалку 21 од 41 земја, провладините коментатори манипулираа со информации на интернет, често предизвикувајќи сомнеж за интегритетот на претстојните резултати и всадувајќи долгорочна недоверба во демократските институции. Дополнително, мешањето на владите и намалувањето на механизмите за транспарентност на главните платформи за социјални медиуми ги заладија напорите на независните истражувачи и медиумски групи да фрлат светлина врз операциите за влијание поврзани со изборите.

Во повеќе од половина од земјите опфатени со истражувањето на ФОТН кои одржаа или се подготвуваа за избори, владите презедоа чекори насочени кон решавање на интегритетот на информациите, со мешани резултати за човековите права на интернет. Интервенциите вклучуваа спроведување правила поврзани со онлајн содржините, поддршка на иницијативи за проверка на факти и дигитална писменост и донесување нови упатства за ограничување на употребата на генеративна вештачка интелигенција (ВИ) во кампањите. Влијанието врз слободата на интернет зависеше од степенот до кој секој напор дава приоритет на транспарентноста, експертизата на граѓанското општество, демократскиот надзор и меѓународните стандарди за човекови права. Примерите од Јужна Африка, Тајван и Европската унија служеа како најперспективни модели.

Изградбата на доверлива онлајн средина бара обновена и одржлива посветеност на слободата на интернет. Оваа година, индикаторите на ФОТН кои ги проценуваат ограничувањата на содржината паднаа на најниската просечна оценка во повеќе од една деценија, исклучувајќи ги двете земји опфатени во ова издание за прв пат – што е показател дека онлајн цензурата и манипулацијата стануваат сè поекстремни.

Недостатокот на пристап до висококвалитетен, доверлив и разновиден простор за информации ја попречи способноста на луѓето да формираат и да ги изразат своите ставови, да се вклучат продуктивно во нивните заедници и да се залагаат за одговорност на владата и компаниите.

Политичките интервенции дизајнирани да го заштитат интегритетот на информациите можат да помогнат да се изгради доверба во онлајн опкружувањето, под услов да се вкотвени во слободното изразување и другите основни права. Одговорите што нема да ги вклучат тие принципи само ќе го забрзаат глобалниот пад на слободата на интернет и демократијата пошироко, се вели во резимето на истражувањето под покровителство на Фридом Хаус.