Skip to content
И додека владата уверува дека анализите се „при крај“, граѓаните ја плаќаат сметката на каса. Во Македонија инфлацијата и натаму е повисока од соседството, а цените на храната, особено на месото, се качени на ниво кое тешко го следи домашниот буџет. Патниците што летово минуваат низ Грција, Албанија, Црна Гора или Србија забележуваат нешто поедноставно од секоја статистика: килограм месо таму чини евро до две помалку. Нашите месарници потврдуваат: кај нас просекот за месо е 6–7 евра, во регионот 4–5 евра за килограм.
Сметката станува уште појасна кога ќе се тргнат административните очила: по укинувањето на ограничените маржи, месото поскапе за околу 10 отсто. Домашниот синџир на понуда е краток и концентриран — неколку големи фарми ја диктираат базичната цена, а малите производители се истиснати од пазарот. Така се добива пазар со малку конкуренција, а со тоа и со постојан мотив цените да се туркаат нагоре. Месарниците предупредуваат дека со вакво темпо свежото месо станува луксуз, а граѓаните се префрлаат на замрзнато од маркет.
Широката слика не е многу поволна. Индексите на месо движеа нагоре, а во јули домашната инфлација беше околу 4,8 отсто — повисока од повеќето соседи. Најсилен двигател се услугите: рестораните поскапени за една четвртина за година дена, поскап транспорт, скапи поправки и сервиси. Комбинацијата од зголемени плати и пензии и ограничена понуда на услуги создава притисок кој тешко се гаси со брзи мерки.
Дилемата околу замрзнување на цени на една година се враќа со секој бран поскапувања. Тоа звучи примамливо — ценовна пауза и предвидливост — но носи и ризици: исчезнување на производи, „скриени“ поскапувања преку квалитет и граматура, прелевање на маржи во други сегменти. Ако државата сака брзо олеснување без долгорочни дефекти, инструментите се познати: таргетирани ваучери за најранливите, јасен надзор врз договорните практики во синџирот на месо (од жива стока до тезга), отварање пазар за повеќе мали и средни фарми со намалени трошоци за влез, и транспарентност на трошоците по карика — за да се види каде точно се создава вишокот маржа.
Во меѓувреме, бројките од тезга остануваат тврдоглави. Свинско со коска и сланина 215–220 денари за килограм; удина 6–7 евра (околу 400 денари) — исто и ребра. Домашните месарници велат дека и увозот од Србија е поевтин, но не доволно за да ја собори крајната цена. Така се создава парадокс: Македонија со повисоки цени од соседството, а со послаба куповна моќ. На крај попушта домаќинството, не инфлацијата.
Ако мерките повторно се одложат во име на „посеопфатни анализи“, граѓаните ќе продолжат да ја водат дневната битка со ценовниците. Дефлацијата не се добива со прес-конференции, туку со повеќе конкуренција, фер пазарни правила и паметно таргетирање на помошта. Сè друго е одложување на истиот проблем за утре — со повисока сметка.
